Ինչ են պատրաստում Ռուսաստանն ու Իրանը, հետո ճաշի հոտը կառնենք. Շահե Աճեմյան

Լրանում է երրորդ ամիսը, ինչ զինված ընդդիմադիր կազմավորումները լայնածավալ հարձակում սկսեցին սիրիական բանակի դիրքերի վրա եւ դեկտեմբերի 8-ին մտան Դամասկոս: Դրանից հետո նախագահ Բաշար Ասադը թողեց պաշտոնը եւ լքեց երկիրը՝ ապաստան գտնելով Ռուսաստանում: Իսկ 2024 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Մուհամմեդ ալ Բաշիրը, որն ավելի վաղ Իդլիբ նահանգում գլխավորում էր, այսպես կոչված, փրկության կառավարությունը», հայտարարեց, որ մինչեւ 2015 թվականի մարտի 1-ը կղեկավարի անցումային շրջանի կառավարությունը։ Իսկ 2025 թվականի հունվարի 29-ին Սիրիայի նոր վարչակազմի ղեկավար Ահմեդ ալ-Շարաան հռչակվեց Սիրիայի անցումային շրջանի նախագահ։ Այս մասին «Իրավունք»-ը զրուցել է Աջափնյակ վարչական շրջանի ԵԿՄ նախկին փոխնախագահ, արցախյան բոլոր պատերազմների մասնակից, ազատամարտիկ ՇԱՀԵ ԱՃԵՄՅԱՆԻ հետ:

— Որքանո՞վ էր սպասելի, որ Սիրիայում կարող էր այսպիսի շրջադարձ տեղի ունենալ եւ ի՞նչ կարելի է ակնկալել նոր իշխանությունից:

— Ուշ կամ շուտ այդպես պետք է լիներ: Սիրիան հոգնեց պատերազմից, 13-14 տարի է այնտեղ արյուն է թափվում: Այս երկիրը բոլոր մեծ ուժերի պատերազմի հրապարակ է դարձել, որոնց թվում են Իսրայելը, Իրանը, ԱՄՆ-ն, Թուրքիան, Ռուսաստանը: Պայքարից մի քանի հոգի դուրս պետք է դրվեին: Այսօր Իրանը դուրս է դրվել, Լիբանանի Հեզբոլլահը, Ռուսաստանը՝ եւս: Սիրիան կռվախնձոր է դարձել մի քանի պետությունների արանքում, այդ նույն պետությունները նաեւ Հայաստանն են դիտարկում որպես փեթակ, եւ քանի տարի է խառնում են ներսից: Հիմա ինչպես կավարտվի այս ամենը, դեռ պարզ չէ՝ որոշ ուժեր սպիտակ դրոշակ կբարձրացնե՞ն, թե՞ էլի արյուն կհոսի: Իմ կարծիքով՝ դեռ արյուն կհոսի: Իրանը եւ Ռուսաստանը հանգիստ չեն թողնելու այսօր Սիրիայիում իշխանություն եկողներին, որոնք թուրքերն են, ովքեր քրդերին վերացնել են ուզում: Բայց այսօր Սիրիայի հարցերն ինձ համար երկրորդական են, ինձ համար կարեորը Հայաստանն է:

— Արցախը 44 օր դիմադրեց, Սիրիան 10 օր անց ընկավ: Ո՞րն էր արցախյան ֆենոմենը, երբ մեր դեմ փաստացի կռվում էին Թուրքիան, Ադրբեջանը, Պակիստանը, էլ չասենք նրանց մյուս երկրներից ստացված աջակցության մասին:

— Ինչ-որ Արցախում եղավ 44-օրյա պատերազմում, նույն սցենարն ավելի սուր կատարվեց Սիրիայում, որովհետեւ արդեն փորձ ունեին: Ի դեպ, եթե մենք այսպես շարունակենք, թուրքը Երեւան էլ կմտնի: Բայց թող լավ իմանա, որ հայ ժողովրդի մեջ միսակմանուշյաններ շատ կան: Ինչպես Արցախում, այնպես էլ Սիրիայում կար ծախվածություն: Ասադի գեներալները թղթով հրահանգ էին ստանում չկռվել: Բանակի ղեկավարությունը ծախված էր: Բայց ինչպես մենք չենք կարողանում փաստել, որ Նիկոլը 5 միլիարդ դոլարով Արցախը ծախեց, ոչ մեկն էլ չի կարող փաստել, որ Սիրիայի գեներալները ծախվել էին: Մինչդեռ պարզից էլ պարզ է, որ ո՛չ մի տեղ, ո՛չ մի դիմադրություն չի եղել, զենքերը թողել են, զինվորները փախել: Այլապես ինչպե՞ս է ստացվում, որ մինչեւ վերջին դեպքերը Սիրիայի բանակը դիմադրում էր, կռվում էր, հետո հանկարծ մտափոխվեցի՞ն, դավաճա՞ն դարձան: Սա տարիների աշխատանք էր, Թուրքիան կաշառեց եւ իր նպատակին հասավ, ինչպես Հայաստանում՝ տարիներով աշխատեցին, բերեցին ՔՊ մեր գլխին: Սակայն արդյոք Թուրքիան կկարողանա պահել իր դիրքը Սիրայում, սա ուրիշ հարց է: Չեմ կարծում, թե պետք է կարողանա:

— Համենայնդեպս, մինչեւ այս պահը ձեռք բռնող, զսպող էլ չկա…

— Դեռ վաղ է ասել: Կաթսան, երբ դնում ես կրակին, որպեսզի ճաշ եփես, անմիջապես հոտը չի գալիս, պիտի տաքանա, որ հոտը տարածվի: Այնպես որ, թե հիմա ինչ են պատրաստում Ռուսաստանն ու Իրանը, չգիտենք, հետո ճաշի հոտը կառնենք:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ