ԹՇՆԱՄԱԿԱՆ ԴՐՈՇԻ ԱՌԱՋ ԾՆԿԻ ԳԱԼՈՒ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐԸ

Ադր­բե­ջա­նի և Թուր­քիա­յի դրոշ­ներն այ­րե­լու պատ­ճա­ռով մի լավ «դարդ­լա­միշ» լի­նե­լով, Նի­կո­լը ո­րո­շեց մեկ­նել մերձ­բալթ­յան երկր­ներ: «Չար լե­զու­նե­րը» շշնջում են, որ մտա­ծում էր մինչ այդ Հ­ռոմ գնալ՝ Ֆ­րան­ցիս­կոս պա­պի թաղ­մա­նը: Բայց հաս­կաց­րել են՝ այն­տեղ եվ­րո­պա­ցի «խա­զեին­նե­րը» ի­րե­նով զբաղ­վե­լու ո´չ հա­վես ու­նեն, ո´չ­ էլ՝ ժա­մա­նակ. հա­զիվ հասց­նեն Զե­լենս­կու «դար­դը քա­շել»…

­Նի­կոլն էլ գնաց Մերձ­բալ­թի­կա: Ինչ կա որ, թե­կու­զև ծա­ռա­յի ծա­ռա կար­գա­վի­ճա­կով, բայց է­լի Եվ­րա­միութ­յուն է: Միայն թե, երբ, օ­րի­նակ, այ­ցի ա­ռա­ջին օ­րը Էս­տո­նիա­յի նա­խա­գահ Կա­րի­սի հետ հայ-էս­տո­նա­կան «բազ­մա­դար­յա կա­պե­րից», ա­պա նաև՝ «Հա­յաս­տա­նում ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ինս­տի­տուտ­նե­րի զար­գաց­ման, պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման, տնտե­սութ­յան և­ ար­դա­րա­դա­տութ­յան ո­լորտ­նե­րում ի­րա­կա­նաց­վող բա­րե­փո­խում­նե­րի ըն­թաց­քի», «Հա­յաս­տան-Ադր­բե­ջան խա­ղա­ղութ­յան գոր­ծըն­թա­ցի», Հա­յաս­տան-Եվ­րո­պա­կան միութ­յուն հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հե­տա­գա զար­գաց­ման և հա­մա­գոր­ծակ­ցութ­յան ընդ­լայն­ման» մա­սին էր խո­սում, տես­նես ո՞րն էր դրա ի­մաս­տը: Որ Է­ստո­նիան ի՞նչ ա­նի Հա­յաս­տա­նի հա­մար՝ այդ հար­ցե­րում օգ­նե­լու նպա­տա­կով: Կամ, երբ հայ հա­մայն­քի ան­վան տակ մի քա­նի հո­գու էր ի­րար գլխի հա­վա­քել ու իր «հան­ճա­րեղ» «Խա­ղա­ղութ­յան խաչ­մե­րու­կից» էր խո­սում, տես­նես, Նի­կո­լի պատ­կե­րաց­մամբ, դրա ի­մաս­տը ո՞րն էր: Հա­յաս­տանն այդ ա­մե­նից քա­նի՞ կո­պե­կի օ­գուտ ստա­ցավ, բյու­ջեից մսխված հսկա մի­ջոց­նե­րը գո­նե դրա­նով փոխ­հա­տուց­վե­ցի՞ն: Թե՞ ըն­դա­մե­նը Նի­կոլն ու­զում էր ցույց տալ, թե ինքն էլ է պե­տութ­յան ղե­կա­վար, այլ պե­տութ­յուն­ներ նրան ըն­դու­նում են: Լավ, ա­սենք Էս­տո­նիան ըն­դու­նեց, բայց խոս­տո­վա­նենք, պատ­կե­րը չա­փա­զանց խղճուկ էր: Գ­րե­թե այն­քան, որ­քան նի­կոլ­յան խուն­տա­յի կար­կա­ռուն ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն ի­րենց էին ճղում թուրք-ա­զե­րիա­կան դրոշ­ներ այ­րե­լու հա­մար, հան­դուր­ժում Ա­լիևի հեր­թա­կան հո­խոր­տանք­նե­րը: Այն դեպ­քում, երբ նույն Ա­լիևը հայ­կա­կան դրոշ է տրո­րում:

­Նաև, էս­տո­նա­կան այս խղճու­կ պատ­կե­րի իս­կա­կան հա­կադ­րութ­յու­նը դար­ձավ Ա­լիևի այ­ցը Չի­նաս­տան, որ­տեղ նրան բարձր մա­կար­դա­կի ըն­դու­նե­լութ­յուն ցու­ցա­բե­րե­ցին: Գու­մա­րենք դրան Ի­րա­նի նա­խա­գա­հի ե­րեկ­վա այ­ցը, ո­րը, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, չչե­ղարկ­վեց, ան­գամ ի­րա­նա­կան խո­շո­րա­գույն նա­վա­հանգս­տում տե­ղի ու­նե­ցած ող­բեր­գա­կան պայթ­յու­նի ֆո­նին:

Չ­նա­յած, Նի­կո­լից ա­ռանձ­նա­պես խո­սե­լու բան էլ չկա, փոր­ձենք հաս­կա­նալ, թե Մա­սուդ Փե­զեշ­քիանն ին­չու էր ե­կել Ադր­բե­ջան: Մինչ այ­ցը, Փե­զեշ­քիա­նը հար­ցազ­րույց է տվել AZTV հե­ռուս­տաա­լի­քին, որ­տեղ ար­դեն ո­րոշ կա­րևոր մտքեր կա­յին: Նախ՝ «Մենք միշտ պաշտ­պա­նել ենք Ադր­բե­ջա­նի ի­րա­վունք­նե­րը և­ ա­ջակ­ցել ենք Հա­յաս­տա­նին բա­ցա­ռա­պես նրա օ­րի­նա­կան ի­րա­վունք­նե­րի շրջա­նակ­նե­րում»: Այ­սինքն, որ այդ այ­ցին չպետք է նա­յել հա­կա­հայ­կա­կան դիր­քե­րից:

Եվ, ի­հար­կե, ա­մե­նա­կա­րևո­րը «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի» թե­ման էր, ո­րի հետ կապ­ված Փե­զեշ­քիա­նը հի­շեց­րերց. «Մենք հան­դես ենք ե­կել Ադր­բե­ջա­նի հիմ­նա­կան մա­սի և Նա­խի­ջևա­նի մի­ջև ցա­մա­քա­յին հա­ղոր­դակ­ցութ­յուն ա­պա­հո­վե­լու նա­խա­ձեռ­նութ­յամբ: Այ­սօր այս նա­խա­գիծն ի­րա­կա­նաց­վում է շատ ա­րագ տեմ­պե­րով, դա ար­դեն հա­մա­ձայ­նեց­ված է, և խնդիր­ներ չեն լի­նի»: Ա­վե­լին, որ դա կա­պի մի­ջոց է նաև Ադր­բե­ջա­նի և Ի­րա­նի մի­ջև:

­Կա­րե­լի է հաս­կա­նալ նաև տո­ղա­տա­կե­րը. ե­թե Ադր­բե­ջանն ըն­դա­մե­նը Նա­խի­ջևա­նի հետ կա­պի ու­ղի է փնտրում, ա­հա ձեզ ճա­նա­պարհ, դեռ մի բան էլ ա­վե­լին՝ նաև կա­պի հա­վել­յալ մի­ջոց Ի­րա­նի հետ և ոչ միայն: Իսկ ե­թե դա Ա­լիևին բա­վա­րար չէ, ցան­կա­նում է ան­պայ­ման Ս­յու­նի­քով կապ ու­նե­նալ, դա ար­դեն այլ բան է նշա­նա­կում՝ «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանցք», ո­րին Ի­րա­նը միշտ էլ կտրուկ դեմ է ե­ղել: Այ­սինքն, երբ այս մա­սին Ի­րա­նի նա­խա­գահն ակ­նար­կում է այ­ցից ա­ռաջ, դա «դի­վա­նա­գի­տո­րեն» մեկ ի­մաստ ու­նի՝ սպա­սում է հա­կա­ռակ կող­մի հստակ ար­ձա­գան­քին՝ ի­րա­կա­նում ինչ է նա ու­զում:

Ա­մեն դեպ­քում, ինչ պա­տաս­խան էլ լի­նի, Հա­յաս­տա­նի հա­մար ձեռն­տու տար­բե­րակ չէ: Ե­թե Ա­լիևը բա­վա­րար­վի «ի­րա­նա­կան մի­ջանց­քով», ա­պա հե­տա­գա­յում Մեղ­րիի եր­կա­թու­ղու վե­րա­գոր­ծար­կու­մը, ինչ­պես նաև՝ Նա­խի­ջևան-­Հա­յաս­տան կա­պը նրա հա­մար կա­րող է վերջ­նա­կա­նա­պես կորց­նել ա­մեն մի ի­մաստ: Այդ դեպ­քում Հա­յաս­տա­նը կա­րող է պար­զա­պես զրկվել կո­մու­նի­կա­ցիոն՝ եր­կա­թու­ղա­յին ա­մեն մի հե­ռան­կա­րից, և կմնա հույ­սը դնել միայն Ս­յու­նի­քով դե­պի Ի­րան կա­ռուց­վող ավ­տո­մայ­րու­ղու վրա: Երկ­րորդ տար­բե­րա­կով, ե­թե Ա­լիևը փոր­ձի շեշ­տը դնել «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի», այն է՝ «Թ­յուր­քա­կան մի­ջանց­քի» գա­ղա­փա­րի վրա, դա կնշա­նա­կի, որ Հա­յաս­տանն է­լի զրկվե­լու է Ի­րա­նի հետ կա­պից, բայց նաև մնա­լով թուրք-ա­զե­րիա­կան ագ­րե­սիա­յի ռիս­կի տակ: Ու որ­քան էլ Էս­տո­նիա­յի նա­խա­գա­հը Նի­կո­լին «օ­դի մեջ» ինչ-որ ա­նի­մաստ խոս­տում­ներ տա, պատ­կե­րը դրա­նից չի փոխ­վում:

Իսկ գլո­բալ ի­մաս­տով, Փե­զեշ­քիա­նը, ի­հար­կե, խո­սում է «Հ­յու­սիս-­Հա­րավ» մե­գա­նա­խագ­ծից՝ հիմ­նա­կան շեշ­տը դնե­լով Ադր­բե­ջա­նի վրա և շրջան­ցե­լով Հա­յաս­տա­նը: Ճիշտ է, «Հա­յաս­տա­նի օ­րի­նա­կան ի­րա­վունք­նե­րի» մեջ­բե­րում­նե­րով, բայց դրա­նով հան­դերձ էլ՝ փա­կու­ղին մնում է փա­կու­ղի: Ու դրան ենք դա­տա­պարտ­վում ըն­դա­մե­նը այն պատ­ճա­ռով, որ մեր ո­րոշ չի­նով­նիկ­նե­րի սի­րով ըն­դու­նում են բրի­տա­նա­կան Mi6-ում: