Թուրքիայի գլխավոր նախապայմանն է, որպեսզի Հայաստանն Արցախը ճանաչի Ադրբեջանի կազմում. Խուդավերդյան

«Հայ-թուրքական հարաբերությունները չեն կարգավորվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ կարգավորված չեն հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները»,- «Իրավունքի» հետ զրույցում նման տեսակետ հայտնեց թուրքագետ ՄՈՒՇԵՂ ԽՈՒԴԱՎԵՐԴՅԱՆԸ:

— Այս ֆոնին՝ ինչպե՞ս է կարգավորվելու հայ-թուրքական հարաբերությունները, որի ուղղությամբ ակտիվ գործընթաց է տեղի ունենում:

— Դրական է, որ փոխայցեր են լինում, մանավանդ այն պայմաններում, երբ երեք երկրների միջեւ հարաբերությունները լարված են: Այն կարող է դրական միտում ունենալ՝ լարվածությունը թուլացնելու համար, բայց, իհարկե, վերջնականապես հարաբերությունները կկարգավորվեն այն դեպքում, երբ կստորագրվի վերջնական խաղաղության փաստաթուղթը:

— Որո՞նք են լինելու Թուրքիայի նախապայմանները՝ խաղաղության փաստաթղթի ստորագրման համար:

— Թուրքիան իր նախապայմաններից չի հրաժարվի, խաղաղության համաձայնագիրը կկնքվի այն ժամանակ, երբ թուրքական նախապայմանները բավարարվեն: Այսինքն՝ գլխավոր նախապայմանն է, որպեսզի Հայաստանը ճանաչի Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում, որին կհետեւեն մնացած նախապայմանները, որոնք, կարելի է ասել, քննարկվելով՝ իրենց հարցի լուծումը կստանան: Իրավիճակը այնպիսին է, որ պետք է առերեսվել  իրականության հետ, ներկայիս իշխանությունը փորձում է վարել այնպիսի քաղաքականություն, որով փորձում են շրջանցել թուրքական, ադրբեջանական  նախապայմանները, բայց կարծում եմ՝ չի ստացվի: Մենք գիտենք, որ տեղի են ունենում բանակցություններ եւ փակ ձեւաչափով, որոնց մասին ոչինչ չգիտենք: Միայն գիտենք, որ Պրահայում փաստաթուղթ է ստորագրվել, որով կողմերը ճանաչել են միմյանց տարածքային ամբողջականությունը, սակայն կողմերը որեւէ պաշտոնական հայտարարությամբ հանդես չեն եկել: Հետեւաբար, պետք է սպասենք, տեսնենք վերջանական ստորագրված փաստաթուղթն ինչ տեսքի կլինի:

— Ինչու՞ է մինչեւ այժմ շարունակում փակ մնալ Բերձորի միջանքը, երբ մյուս կողմից խոսվում է հայ-թուրքական ու հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման մասին:

— Լաչինի միջանցքը փակ է, քանի որ Ադրբեջանը փորձում է այդկերպ լուծել հարցը: Սկզբից հանքերի թեման էր, երբ Ադրբեջանը փորձում էր այնպես անել, որ հանքերը հանձնվի իրենց, բայց, ըստ լուրերի, ոսկու եւ երկաթի հանքերը Ադրբեջանն արդեն իսկ վաճառել է բրիտանացիներին, սակայն այժմ Ադրբեջանի պահանջները բավական ընդլայնվել են, արդեն Լաչինի միջանցքը փակ է նրա համար, որ Հայաստանը վերջնականապես Արցախը ճանաչի Ադրբեջանի կազմում՝ արդեն պաշտոնական հայտարարությամբ:

— Այս ամենում ո՞րն է Թուրքիայի դերակատարումը:

— Թուրքիան նշում է, որ քանի դեռ չեն կարգավորվել հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները, չեն կարող կարգավորվել հայ-թուրքական հարաբերությունները: Միջազգային հանրությունն այդ առումով, կարծես թե, ընդունում է թուրքական նախապայմանները, այսինքն՝ միջազգային հանրությունը այսքան ժամանակ չի ընդունել որեւէ պաշտոնական փաստաթուղթ, որը, օրինակ, հայկական կողմի պաշտոնական տեսակետը կպաշտպանի: Ինչ-որ տարբեր միջազգային կառույցներ արտահայտել են դիրքորոշում, սակայն այդ ամենն իրավիճակի վրա որեւէ ազդեցություն չի թողել:

Ս. ԱՍԱՏՐՅԱՆ

Այս թեմայով Այս ամբողջ պրոցեսի գլխավոր հարցն ուրիշ է, սակայն ոչ ոք չի տիրապետում դրան. Մանասյան Բոլորն էլ` ընդդիմությունը եւ իշխանությունն էլ, ոչ ոք չի ասում, որ սահմանազատում պետք չէ. Քեռյան Ամենասարսափելին առջեւում է…Վան Համբարձումյան Բոլորն էլ հասկանում են, թե ի՞նչ է կատարվում՝ դավաճանություն, թշնամություն, խայտառակություն. Հարությունյան Տարածքների նվիրումն Ադրբեջանին հանցավոր գործողություն է, որը կբերի նաեւ էներգետիկ եւ լոգիստիկ վտանգների. Մանվելյան