Պատերազմում պարտությունը դավաճանություն չէ. դավաճանությունը պարտությունից հետո հաղթանակին չհավատալն է. ՀՈՎԻԿ ԱՖՅԱՆ

Դավաճանությունը պարտությունից հետո հաղթանակին չհավատալն է. Հովիկ Աֆյան

«Իրավունքը» զրուցել է սցենարիստ, գրող, արձակագիր ՀՈՎԻԿ ԱՖՅԱՆԻ հետ:

— Այն իրականությունը, որ հիմա կա մեր երկրում, Ձեր հոգում ի՞նչ է առաջացնում:

— Դատարկություն: Րաֆֆին է, չէ՞ երկար նկարագրում Արարատյան դաշտավայրի լուսաբացը ու վերջում հարցնում՝ իսկ ո՞ւր է մարդը: Ա՛յ, այդ մարդու փնտրտուքի մեջ ենք բոլորս, իրավիճակի ամբողջ աբսուրդն այն է, որ այդ մարդուն փնտրում ենք մարդկանցով, անտառում մոլորվածի պես բարձր գոռալով, տեղի-անտեղի աղմկելով, աջ ու ձախ հայհոյելով, ընդ որում՝ հայհոյանքը ներկայացնելով որպես հայրենասիրության բարձրագույն դրսեւորում: Անկեղծ եմ ասում՝ ինձ պատերազմում պարտությունն այդքան չի ցավեցրել ու չի ցավեցնում, որքան ցավեցնում է հանձնվելը, գլուխը կախելը, մյուս այտը դեմ տալը, «Հաղթելու ենք» կարգախոսը հեգնելը, հաղթանակն անհնարին բան համարելը, խելոք տեղը վեր ընկնելը, աշխարհով մեկ խղճահարություն մուրալը: Ո՞ր մեկս ենք մոտենում փողոցում ընկած մուրացկանին ու ոչ թե փող տալիս, այլ բարձրացնում, տանում տուն, խնամում, կազդուրում, գործի դասավորում, կյանք վերադարձնում...Բա ինչո՞ւ ենք պահանջում, որ աշխարհն այսօր-վաղը դա անի մեզ հետ: Գիտե՞ք՝ պատերազմում պարտությունը դավաճանություն չէ. դավաճանությունը պարտությունից հետո հաղթանակին չհավատալն է, ու այդ անհավատությունը տարածելն է:  

— Մշակույթի գործիչներից ոմանք այսօր ներգրավված են առաջիկա Երեւանի ավագանու ընտրությունների մեջ: Ինչո՞ւ Ձեզ չենք տեսնում ընտրապայքարի մեջ:

— Որովհետեւ ես գիտեմ, թե ինչ է անում քաղաքականությունը մարդու հետ: Որովհետեւ ես սիրում եմ հետեւյալ արտահայտությունը՝ «պաշտոնից ազատվել է», այսինքն՝ պաշտոնն այնպիսի բան է, որից ազատվում են, ազատվում է մա՛րդը: Որովհետեւ ես միշտ ապշել եմ այն՝ հատկապես երիտասարդ աղջիկների ու տղաների առատությունից, որոնք նետվում են ճահճոտ քաղաքականությունը, ոչ թե կապուտակ ծովը կամ սիրածի գիրկը: Եվ որովհետեւ ես գիտեմ, որ ընտրապայքարներում հաղթողները ոչինչ չեն փոխում, նկատի ունեմ՝ դեպի լավը, փոխում են ուրիշ մարդիկ, ուրիշ վայրում, որին երբեմն շատ սիրելուց, երբեմն պարզապես հեգնելով՝ մշակույթ են անվանում:

— Առհասարակ, կյանքում ո՞րն է Ձեր պայքարի ձեւը՝ բացի գրելուց:

— Ապրելը: Ամեն օր զարթնելն ու ժպտալը՝ զարթնելիս էլ, քնելիս էլ: Առաջին դեպքում՝ հույսով, երկրորդ դեպքում՝ ինադու:

— Արցախն այսօր շատ դժվար օրեր է ապրում, ի՞նչ կասեք այս մասին:

— Ես լռում եմ Արցախի մասին, որովհետեւ վստահ եմ, որ Արցախին որեւէ խոսք պետք չէ: Ու նրան ֆեյսբուքյան ստատուս դարձնել էլ պետք չէ: Բայց ես հասկանում եմ այն մարդկանց, որոնք աննահանջ գրում ու խոսում են Արցախի մասին: Դա իրենց է պետք, իրենց է թեթեւացնում, հավանաբար: Իսկ Արցախը մեր աննախադեպ հաղթանակի խորհրդանիշից դարձավ սովորական անզորության խորհրդանիշը: Չդարձավ, դարձրին: Բայց հարցի Ձեր ձեւակերպման մեջ, կարծում եմ՝ բանալի կա: Ասում եք՝ ապրում է: Արցա՛խը: Ես չգիտեմ, թե ինչ է պետք անել, որ Արցախը ժպտալով ապրի, հենց իմանամ՝ կխոսեմ, հենց իմանամ՝ կանեմ: Բայց մի բան հաստատ գիտեմ՝ Արցախն Ադրբեջան չէ: Բացականչական նշան ու վերջակետ:

— Կա՞ մի թեմա, որին երբեք չեք անդրադառնա Ձեր ստեղծագործություններում:

— Եթե ինչ-որ բան կա աշխարհում, արդեն հետաքրքիր է: Ու քանի որ կա, ուրեմն՝ պետք է լինի: Իսկ գրականությունը կյանքից ու աշխարհից կտրված բան չէ, ճիշտ հակառակը: Եթե գրածդ գոյություն չունեցող հրաշք բանի մասին է, ուրեմն՝ իսկական չէ, անկեղծ չէ, տեսած չէ: Եթե գրածդ գոյություն ունեցող տգեղ բանի մասին է, ուրեմն՝ իսկական է, անկեղծ է, տեսած է, ուրեմն՝ գեղեցիկ է եւ գրականություն է: Իհարկե, կան թեմաներ, որոնց ես չեմ անդրադարձել ու չեմ անդրադառնում, բայց դա միայն այն պատճառով, որ դրանք ինձ երեկ ու այսօր չեն հետաքրքրել, կամ ավելի քիչ են հետաքրքրել, վաղը՝ չգիտեմ:

— Ամառ, արեւ, ծով… Ինչի՞ց եք ներշնչվում…

— Ամառն ու արեւը երբեք չեն ներշնչել ինձ: Ծովն ուրիշ բան է: Ծովը ձմեռ ու մառախուղ էլ է, հենց դրա համար է կոչվում ծով: Ինքն ամեն ինչ է, աշխարհում ինչ կա, այդ ամենն իր ներսում է ու չի բողոքում՝ անհույս հուշելով, որ աշխարհում լավն ավելի շատ է, քան վատը: Ծովը նաեւ աշխարհի սկզբի պատմությունն է: Ասել է, չէ՝ թող ջրերը բաժանվեն իրարից, ու ցամաք երեւա: Աշխարհի առաջին մարդիկ են ապրել ծովի ափին, պատկերացնո՞ւմ եք... Ու քանի դեռ այն կա՝ նկատի ունեմ ծովն ու մարդը, ես ներշնչանք ունենալու եմ:

— Առաջիկայում ի՞նչ նոր ստեղծագործական ծրագրեր ունեք:

— Գիրք եմ գրում: Ի դեպ, ծովի մասին է եւ մարդու, անշուշտ:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով «Քանի որ երազող տղա չունենք՝ պոռնկատունը քանդելու համարձակություն էլ չունենք». ՀՈՎԻԿ ԱՖՅԱՆ «Միսս Ճապոնիա 2024»-ի ուկրաինացի հաղթողը հրաժարվել է տիտղոսից Հովիկ Աղազարյանն ընդդեմ Հովիկ Աղազարյանի Պետք է այնքան բարոյականություն ունենան, որ ներողություն խնդրեն եւ վայր դնեն մանդատը. Դանիելյան «Կռուտիտ» հնարելը քպ-ականին հարիր պահվածք է». Տաթեւ Արցախը չի հավատում Աղազարյանի «արցունքներին»