Ֆրանսիական «տանիքին» երեւի արդեն Նիկոլն էլ չի հավատում

Ֆ­րան­սիա­յի Սե­նա­տը օ­րերս հաս­տա­տեց, որ Հա­յաս­տա­նին կա­րող են մա­տա­կա­րար­վել CA­E­SAR հրե­տա­նա­յին հա­մա­կար­գեր, ինչ­պես նաեւ եւս 26 «Bastion» զրա­հա­մե­քե­նա: Լավ են այս զի­նա­տե­սակ­նե­րը, թե՝ ոչ, դա դեռ խնդրի մի կողմն է: Ա­մեն դեպ­քում՝ ո­չինչ, է­լի պետք կգան:

ՄԱԿՐՈՆԸ ՆՈՐԻՑ ՄԵՅԴԱՆՈՒՄ ՀԱՅՏՆՎԵՑ

­Բայց հաս­կա­նա­լի է, որ այս­տեղ խնդի­րը միայն ռազ­մա­կա­նը չէ, ա­վե­լի կոնկ­րետ՝ ռազ­մա­կան կող­մը երկ­րորդ պլա­նում է: Ա­ռաջ­նա­յի­նը, ի­հար­կե, հար­ցի քա­ղա­քա­կան կողմն է: Այ­սինքն, Մակ­րո­նը նախ բա­վա­կա­նին կտրուկ քայ­լե­րով փոր­ձեց Նի­կո­լի մի­ջո­ցով տե­ղա­վոր­վել հա­րավ­կով­կաս­յան խա­ղա­տախ­տա­կին, թե­րեւս նաեւ Աֆ­րի­կա­յում ու­նե­ցած ծանր կո­րուստ­նե­րը ներֆ­րան­սիա­կան հար­թա­կում մար­սե­լի դարձ­նե­լու հա­մար: Բայց ստա­ցավ բա­վա­կա­նին լուրջ հար­ված ոչ միայն Ադր­բե­ջա­նից, այլ նաեւ Ռու­սաս­տա­նից եւ Ի­րա­նից: Զու­գա­հե­ռա­բար, այն բա­նից հե­տո, երբ Ուկ­րաի­նա­յից հայ­տա­րա­րե­ցին, որ Ֆ­րան­սիան ի­րենց ոչ թե զենք է մա­տա­կա­րա­րում, այլ ան­պետք աղբ, եւ Փա­րիզն էլ ի պա­տաս­խան հայ­տա­րա­րեց, թե այ­լեւս ո­չինչ չի նվի­րե­լու, ե­թե ուկ­րաի­նա­ցի­ներն ու­զում են, թող գնեն, դա ե­կավ հիմ­նա­վո­րե­լու, որ նաեւ ուկ­րաի­նա­կան խա­ղա­տախ­տա­կին Մակ­րո­նը տեղ չու­նի: Չ­նա­յած, նրա կող­մից վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս նաեւ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի հաշ­վին քա­ղա­քա­կան դի­վի­դենտ­ներ ստա­նա­լու փոր­ձեր նկատ­վե­ցին եւ դեռ նկատ­վում են: Սա­կայն այս հարթա­կում եւս նրան հու­շե­ցին՝ հե­ռու մնա, սա քո խել­քի բա­նը չէ: Եվ այն, որ Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւելք կա­տա­րած վեր­ջին եւ նո­րից ձա­խող­ված այ­ցից հե­տո ֆրան­սիա­կան սե­նա­տը նո­րից սկսեց հա­յաս­տան­յան ուղ­ղութ­յան մա­սին մտածել, կար­ծես թե սկսում է նման­վել նրան, որ Մակ­րոնն այ­լեւս ի­րեն ի ցույց դնե­լու տեղ չգտնե­լով, մնա­ցել է Նի­կո­լի հույ­սին:

Չ­նա­յած, նաեւ զգաց­վում է, որ Փա­րիզն այս ան­գամ շատ ա­վե­լի զգու­շա­վոր է: Ա­մեն դեպ­քում, երբ մի գլուխ խո­սում են Հա­յաս­տա­նին ոչ հար­ձա­կո­ղա­կան սպա­ռա­զի­նութ­յուն տա­լու մա­սին, հենց նման զգու­շա­վո­րութ­յան մա­սին է ակ­նար­կում: Ա­սենք, մի­ջին մա­կար­դա­կի զի­նա­տե­սակ­նե­րի հա­մե­մա­տա­բար փոքր խմբա­քա­նակ­նե­րի մա­տա­կա­րա­րու­մը եւս ռազ­մա­կան տե­սանկ­յու­նից գրե­թե բան չի կա­րող փո­խել: Այ­սինքն, թե ի­րա­կա­նում ինչ է Հա­յաս­տա­նում ու­զում Մակ­րո­նը, դեռ դա թող­նենք մի կողմ՝ ֆիք­սելով, որ այն, ինչ նա ա­ռա­ջար­կում է Հա­յաս­տա­նին, ո­րե­ւէ կերպ չի հիմ­նա­վո­րում «փրկ­չի» այն կեր­պա­րը, ո­րը նի­կոլ­յան վար­չա­կար­գը փոր­ձում է վե­րագ­րել Ֆ­րան­սիա­յին՝ դրա­նով ձգտե­լով երկ­րում տրա­մադ­րութ­յուն­ներ ստեղ­ծել, թե հրա­ժար­վե­լով ռու­սա­կան անվ­տան­գա­յին հա­մա­կար­գից, կա­րող է դրան այ­լընտ­րանք գտնել Եվ­րո­պա­յում`  ի դեմս ա­ռա­ջին հեր­թին Ֆ­րան­սիա­յի:

Ա­սենք, վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս կա­րե­լի է նկա­տել, որ բա­վա­կա­նին թու­լա­ցել է նաեւ Եվ­րո­պա­յի եւ Ֆ­րան­սիա­յի վրա հույս դնե­լուն միտ­ված հա­յաս­տան­յան գոր­ծող իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի քա­րոզ­նե­րը: Պատ­ճա­ռը եւս կա­րե­լի է հաս­կա­նալ: Նի­կո­լը, թե­րեւս, մեծ հույ­սեր ու­ներ, որ վեր­ջա­պես կկա­րո­ղա­նա եվ­րո­պա­կան հար­թա­կում Ա­լիե­ւի հետ ինչ-որ պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րել, ին­չը, թե­րեւս, նրան ներշն­չել էին դեռ Պ­րա­հա­յի տխրահռ­չակ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ­նե­րում: Արդ­յուն­քում, թեեւ Նի­կո­լը, ըստ ա­մե­նայ­նի, այդ խոս­տում­նե­րից ո­գե­ւոր­ված, կտրուկ դեմ գնաց ինչ­պես նո­յեմ­բե­րի 9-ի հա­մա­ձայ­նագ­րի հի­ման վրա պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու` կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի վե­րա­գոր­ծար­կե­լու ծրագ­րե­րին, այն­պես էլ ՀԱՊԿ-ին եւ ՌԴ-ին, սա­կայն հի­մա բախ­վել է իր հա­մար այն տխուր ի­րո­ղութ­յա­նը, որ Ա­րեւ­մուտքն այդ խոս­տում­նե­րը պար­զա­պես չի կա­րո­ղա­նում կա­տա­րել: Այ­սինքն, չի կա­րո­ղա­նում Ա­լիե­ւին տա­նել Բր­յու­սել՝ խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու, եւ վերջ: Նախ Եվ­րո­պան փոր­ձեց հա­մո­զել, ճնշել, չստաց­վեց: Ա­պա կոշտ սպառ­նա­լիք­նե­րի ան­ցավ Վա­շինգ­տո­նը, է­լի ա­պարդ­յուն: Ա­լիե­ւի հետ Բ­լին­քե­նի վեր­ջին հե­ռա­խո­սազ­րույ­ցը ե­կավ հու­շե­լու, որ Վա­շինգ­տո­նը սպառ­նա­լիք­նե­րի լեզ­վից ան­ցել է հա­մո­զե­լուն, սի­րա­շա­հե­լուն: Սա­կայն նո­րից դեռ արդ­յունք տե­սա­նե­լի չէ:

Ա­լիե­ւը, հի­շեց­նենք, պաշ­տո­նա­պես հայ­տա­րա­րել է՝ պատ­րաստ է բա­նակ­ցել ՌԴ-ի միջ­նոր­դութ­յամբ, պատ­րաստ է ու­ղիղ բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րի, ա­սենք, Թ­բի­լի­սիում: Եվ վերջ, Եվ­րո­պա մեկ­նել չի ու­զում: Ու կար­ծես թե գնա­լով միայն էլ ա­վե­լի են ամ­րապնդ­վում այն գոր­ծոն­նե­րը, ո­րոնք էլ ա­վե­լի են ամ­րաց­նում Ա­լիե­ւին նման ո­րոշ­ման դրդող գոր­ծոն­նե­րը: Մեկ պարզ օ­րի­նակ: Երբ այ­սօր Արեւ­մուտ­քում բո­լո­րը բա­ցա­հայտ խո­սում են, որ ռուս­նե­րի հետ պետք է Ուկ­րաի­նա­յում սկսել բա­նակ­ցել, Ա­լիե­ւի հա­մար եվ­րո­պա­կան բա­նակ­ցա­յին հար­թա­կը, ո­րը Մոսկ­վան բա­ցա­հայտ հա­մա­րում է թշնա­մա­կան, հա­զիվ թե ըն­դու­նե­լի դառ­նա: Ա­վե­լին, վեր­ջին օ­րե­րին Ուկ­րաի­նա­յի պար­տութ­յան թե­ման բա­վա­կա­նին ակ­տիվ է նաեւ թուր­քա­կան լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րում, եւ նման ազ­դա­կը, ի­հար­կե, Ա­լիե­ւը աչ­քա­թող չի ա­նի:

ԱԼԻԵՎԸ ՉԻ ՈՒԶԵՆԱ ԵՐԿԱՐ ՍՊԱՍԵԼ

Այս­պի­սով, Նի­կո­լը հայտն­վել է մի այն­պի­սի վի­ճա­կում, ո­րի պա­րա­գա­յու­մ ան­գամ ֆրան­սիա­ցի­նե­րի CA­E­SAR-ներն ու «Bas­ti­on»-նե­րը, թե­րեւս, ոչ թե հու­սադ­րող, այլ ա­վե­լի հու­սա­հա­տեց­նող գոր­ծոն կա­րե­լի է հա­մա­րել. խոս­տա­նում էին «ոս­կու սա­րեր», եւ երբ դրա փո­խա­րեն գա­լիս է մի­ջին մա­կար­դա­կի ինչ-որ տեխ­նի­կա՝ հա­մեմ­ված հայ­տա­րա­րութ­յամբ, թե՝ հար­ձա­կո­ղա­կան, այն է՝ տրվա­ծից ա­վե­լի լավ զի­նա­տե­սակ­նե­րի չսպա­սեք, դա նման է ակ­նար­կի, որ քա­ղա­քա­կան հար­թա­կում եւս օգ­նում ենք այն­քա­նով, որ­քանով կա­րող ենք:

Մ­յուս կող­մից, Բա­քուն է շա­րու­նա­կում ճնշել, թե ո՞ւր մնա­ցիք, ե­կեք պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու: Ընդ ո­րում, այդ ճնշում­ներն ան­տե­սելն էլ չի կա­րող: Ոչ միայն այն պատ­ճա­ռով, որ Ադր­բե­ջա­նը կա­րող է նոր պա­տե­րազմ սկսել: Երեկվա սահմանային կրակոցները, իհարկե, մտահոգիչ են: Բայց այս պա­հին մասշտաբային պատերազմը մնում է քիչ հա­վա­նա­կան է, ո­րի օգ­տին խո­սող հեր­թա­կան հայ­տա­րա­րութ­յո­ւնը նա­խօ­րեին ա­րեց Ադր­բե­ջա­նում Ի­րա­նի դես­պան Սեյ­յեդ Աբ­բաս Մու­սա­վին, թե՝ «Բո­լորն ըն­դու­նե­ցին, որ «Զան­գե­զու­րի մի­ջանցք» գա­ղա­փա­րը չի ի­րա­կա­նա­նա» եւ հի­մա շատ ա­վե­լի  ա­ռաջ­նա­յին է հա­մար­վում տա­րա­ծաշր­ջա­նում տնտե­սա­կան նա­խա­ձեռ­նութ­յուն­նե­րի ի­րա­կա­նաց­ման մի­ջո­ցով լայն կոն­սեն­սու­սի հնա­րա­վո­րութ­յուն­նե­րի հի­ման վրա խա­խա­ղութ­յան հաս­նե­լու գա­ղա­փա­րը: Բայց ա­ռանց պա­տե­րազ­մի էլ Բա­քուն Նի­կո­լի վրա ճնշե­լու գոր­ծիք­ներ ու­նի: Օ­րի­նակ, երբ նա­խօ­րեին Բայ­րա­մովն ակ­նար­կեց, թե Հա­յաս­տա­նը տե­ղե­կաց­ված է ե­ղել Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղում «հա­կաա­հա­բեկ­չա­կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րի» մա­սին, դրա տակ կա­րե­լի է նաեւ հաս­կա­նալ, թե ինչ կոմպ­րո­մա­տա­յին հե­ղեղ կա­րող է բաց թողն­վել Նի­կո­լի ուղ­ղութ­յամբ, ընդ ո­րում, առն­վազն 44-օր­յա պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ­նե­րից սկսած:

­Միա­ժա­մա­նակ քիչ հա­վա­նա­կան է թվում նաեւ վեր­ջին ժա­մա­նակ­ներս ի հայտ ե­կած թե­զը, թե Բա­քուն ինքն է այս պա­հին դան­դա­ղեց­նում «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» ստո­րագր­ման գոր­ծըն­թա­ցը: Այ­սինքն, սպա­սում է, որ Նի­կո­լը նոր ընտ­րութ­յուն­ներ անց­կաց­նի, դրա­նով լի­գի­տի­մաց­նի իր իշ­խա­նութ­յու­նը՝ Ար­ցա­խը հանձ­նե­լուց հե­տո, եւ այդ պա­շա­րով գնա պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու: Սա­կայն այս­տեղ մեկ պարզ հարց կա. իսկ Բաք­վի ին­չի՞ն է պետք, թե նման պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րող Հա­յաս­տա­նի ղե­կա­վարն ինչ կար­գի լե­գի­տի­մութ­յուն ու­նի: Նի­կոլն աշ­խար­հի կող­մից այս պա­հին էլ ճա­նաչ­ված է, որ­պես Հա­յաս­տա­նի վար­չա­պետ, եւ այս պա­հին էլ նրա ստո­րագ­րութ­յու­նը նույն կշիռն ու­նի, ինչ­պի­սին որ կու­նե­նա ե­թե նո­րից ընտր­վի: Եվ ե­թե նշված թե­զի ի­մաստն այն է, որ հե­տա­գա­յում հա­յաս­տան­յան այլ իշ­խա­նութ­յուն­ներ չբո­ղո­քար­կեն, ա­պա մեկ է, ցան­կութ­յան, ա­ռա­վել եւս՝ հնա­րա­վո­րութ­յան դեպ­քում բո­ղո­քար­կե­լու հիմ­քեր միշտ էլ կգտնվեն: Էլ չա­սած, որ ապ­րում ենք շատ ա­րագ փո­փոխ­վող աշ­խար­հում, թե վա­ղը ինչ գլո­բալ ի­րա­վի­ճակ կստեղծ­վի, դժվար է ա­սել, եւ դա հու­շում է, որ Ա­լիե­ւի հա­մար շատ ա­վե­լի նա­խընտ­րե­լի է օր ա­ռաջ ի­րեն ցան­կա­լի պայ­ման­նե­րով պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լը: Ա­ռա­վել եւս, ե­թե հիմք հա­մա­րենք Ի­րա­նի դես­պա­նի հի­շա­տակ­ված հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, որ «Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քի» հետ Հեյ­դա­րո­վիչն այ­լեւս մեծ հույ­սեր չի կա­պում:

ԻՆՉ Է ՄՆՈՒՄ ՆԻԿՈԼԻՆ

­Կարճ ա­սած, ե­թե ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը չկա­րո­ղա­նան շատ ա­րագ վա­խեց­նել, հա­մո­զել, սի­րա­շա­հել Ա­լիե­ւին՝ գնալ Բր­յու­սե­լում պայ­մա­նա­գիր ստո­րագ­րե­լու, Նի­կոլն ին­քը, թե­րեւս, ստիպ­ված կլի­նի գնալ Ա­լիե­ւի ա­ռա­ջար­կած հար­թակ­նե­րում՝ Ռու­սաս­տա­նում կամ Վ­րաս­տա­նում հան­դի­պում­նե­րի:

Այս օ­րե­րին ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը նո­րից Վա­շինգ­տոն են կան­չել ԱԽՔ Ար­մեն Գ­րի­գոր­յա­նին: Վա­ղուց է այն տպա­վո­րութ­յունն ա­ռա­ջա­ցել, որ հենց ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րը կամ բրի­տա­նա­ցի­նե­րը Նի­կո­լին ինչ-որ բան հասց­նե­լու կա­րիք են ու­նե­նում, այդ պա­հին էլ գոր­ծի մեջ է մտնում Գ­րի­գոր­յա­նը: Ինչ նոր ռազ­մա­վա­րութ­յուն են պլա­նա­վո­րել Վա­շինգ­տո­նում, դժվար է ա­սել: Ի­հար­կե, կա­րե­լի է մտա­ծել, որ Ա­լիեւն ա­րեւմտ­յան հար­թա­կում հան­դիպ­ման հա­մար մի շարք նոր պայ­ման­ներ է ա­ռա­ջադ­րել, եւ հի­մա կփոր­ձեն դրանք պար­տադ­րել Նի­կո­լին: Բայց ի՞նչ. դժվար է ա­սել, ա­ռա­վե­լա­գույ­նը, որ Նի­կո­լը կա­րող էր տալ, ար­դեն հա­մա­ձայն­վել է:

Ի­հար­կե, կա­րե­լի է նաեւ փոր­ձել Ա­լիե­ւին շա­րու­նա­կել ճնշել, այս ան­գամ խա­ղար­կե­լով ար­ցա­խա­հա­յութ­յան գոր­ծո­նը: Հա­մե­նայն­դեպս, ար­ցախ­ցի դեռ պատ­գա­մա­վոր­նե­րին նիս­տի հա­վա­քե­լու հա­մար, ինչ­պես հայտ­նի է, պետք էր գոր­ծի լծել Բա­բա­յան Սա­մո­յին, ո­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչն էլ այս պա­հին ժա­մա­նա­կա­վոր ղե­կա­վա­րում է Ար­ցա­խի ԱԺ-ն: Նաեւ ե­ղան խո­սակ­ցութ­յուն­ներ, որ օ­րերս նիս­տան­ման մի բան անց­կաց­րել են, Ռու­սաս­տան թռած­նե­րի փո­խա­րեն եր­կու նոր պատ­գա­մա­վո­րի են ման­դատ տվել, նաեւ քննար­կել են (այլ աղբ­յուր­նե­րով՝ ո­րո­շել են) Ար­ցա­խի գոր­ծու­նեութ­յու­նը դա­դա­րեց­նե­լու մա­սին Շահ­րա­ման­յա­նի հայտ­նի ո­րո­շու­մը չե­ղար­կե­լու հար­ցը: Բայց ա­սել, թե այդ ա­մե­նը կա­րող է Ա­լիե­ւի վրա լուրջ ճնշման վե­րած­վել, միամ­տութ­յուն կլի­ներ: Լուրջ կա­րող էր լի­նել ար­ցա­խա­հա­յութ­յան Ար­ցախ վե­րա­դառ­նա­լու նա­խա­ձեռ­նութ­յու­նը: Սա­կայն ի­րո­ղութ­յուն­նե­րը հու­շում են, որ ե­րե­ւի միայն շատ փոքր մա­սին կա­րո­ղա­նան հա­մո­զել՝ վե­րա­դառ­նալ:

Ընդ ո­րում, ժա­մա­նակն ակն­հայ­տո­րեն ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի օգ­տին չի աշ­խա­տում: Մտ­նում են ընտ­րութ­յու­նների ծանր փուլ, որ­տեղ Բայ­դե­նի վե­րընտ­րութ­յան հար­ցը ու ներ­կա քա­ղա­քա­կա­նութ­յան շա­րու­նա­կու­մը լուրջ կաս­կա­ծի տակ է: Մ­յուս կող­մից, ա­մե­նա­կա­րե­ւո­րը, որ­քան ռուս­նե­րի դիր­քերն ամ­րա­նում են Ուկ­րաի­նա­յում, այն­քան Ա­լիե­ւի, ա­սենք նաեւ Նի­կո­լի մոտ թու­լա­նա­լու են Մոսկ­վա­յին «գցե­լու» ձգտում­նե­րը:

ՔԵՐՈԲ ՍԱՐԳՍՅԱՆ