Եկավ, որպես գործիք ծառայեց, չքացավ. ՍԱՐԳԻՍ ԱՐԶՈՒՄԱՆՅԱՆ

Արդեն մեկ տարի է, ինչ Արմեն Մազմանյանի անվան բեմարվեստի Ազգային փորձարարական «Գոյ» կենտրոնի աշխատակիցները պայքարում են Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնին միավորվելու որոշման դեմ: Իսկ թե այս պահին ի՞նչ փուլում է գտնվում իրենց պայքարը, «Իրավունքը» պարզել է «Գոյ» թատրոնի բեմադրիչ, ռեժիսոր ՍԱՐԳԻՍ ԱՐԶՈՒՄԱՆՅԱՆԻՑ:

— Արդեն մեկ տարի է, պայքարում եք երկու թատրոնների միավորման որոշման դեմ: Ներկա պահին ի՞նչ իրավիճակ է:

— Ներկա պահին ներկայացումներ չենք խաղում, որովհետեւ տոմսեր չենք կարող վաճառել, քանի որ «Գոյ» թատրոնի գործունեությունը պետական ռեգիստրում դադարեցված է: Մեր թատրոնն ապօրինաբար միավորել են Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնին,իսկ Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնը մեզ տոմս վաճառելու պայմաններ չի առաջարկել:

— Այդ դեպքում, ի՞նչ միավորման մասին է խոսքը, եթե նույնիսկ տոմս վաճառելու պայմաններ չի առաջարկվել:

— Մեզ չեն իրազեկել, որ պայմանները փոխվել են, որպեսզի մենք էլ կա՛մ համաձայնենք աշխատել, կա՛մ դուրս գանք: Այսինքն` օդից կախված իրավիճակ է ստեղծվել:

— Պարոն Արզումանյան, փաստացի ընդունում-հանձնո՞ւմ էլ չի եղել:

— Այո, չի եղել, քանի որ միացման դեպքում փոխանցման ակտի հիման վրա պետք է լիներ ընդունում-հանձնում, որից հետո նոր պետական ռեգիստրում պետք է դադարեցվեր թատրոնի գործունեությունը, բայց նրանք առանց այդ ամենն իրականացնելու՝ թատրոնի փաստաթղթերը պետական ռեգիստրին են ուղարկել: Արդյունքում` աշխատողների անձնական տվյալները, պայմանագրերն իրենց մոտ չկան, համենայնդեպս, իրենք այդպես են ասում: Մեզ՝ աշխատողներիս, պարզապես ծանուցել են, որ այդ ամենը մենք իրենց փոխանցենք, որ աշխատավարձ ստանանք: Այնինչ` ըստ օրենքի, դա պետք է լիներ իրենց մոտ: Այստեղ կա մեծ խախտում:

— Դուք այդ ամենի վերաբերյալ հայց էիք ներկայացրել, ի՞նչ արձագանք այն ունեցավ:

— Այո, մենք դիմել էինք Վարչական դատարան` պահանջելով ԿԳՄՍ նախարարությունից ձեռնպահ մնալ գործողություններ կատարելուց: Սակայն մեր հայցը վերահասցեագրվեց քաղաքացիական դատարան, որի ընթացքում էլ նախարարությունն ապօրինաբար պետռեգիստրում դադարեցրեց «Գոյ» թատրոնի գործունեությունը: Քաղաքացիական դատարանում փետրվարի 19-ին տեղի ունեցավ դատական նիստը, որը սակայն հետաձգվեց մինչեւ ապրիլի 26-ը: Այդ նիստի ժամանակ երրորդ անձ հանդիսացող Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոնը, որը ապօրինաբար դարձել է «Գոյ» թատրոնի իրավահաջորդ, հայցից հրաժարվելու մասին դիմում ներկայացրեց: Մենք, արդեն որպես երրորդ անձ՝ ինքնուրույն պահանջով դիմել էինք նույն դատարան, սակայն այդ հայցը եւս մերժվեց, եւ մենք հիմա դիմել ենք Վերաքննիչ դատարան: Իսկ վարչական դատարանում մեր հիմնական գործը` 701-Ն որոշումն է, որի վերաբերյալ դեռ դատական նիստ չկա նշանակված: Եվ այս եւ այլ իրավախախտումների համար դիմել ենք Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակին եւ տվել ենք մեր գրավոր համաձայնությունը, որ իրենք դիմեն գլխավոր դատախազություն` քրեական գործ հարուցելու համար:

— Ի՞նչ եք կարծում` կեղծիքները կբացահայտվե՞ն, որքանո՞վ եք իրատեսական համարում:

— Եթե սպասելիքներ չունենանք, եւ չլինի արդարադատություն, չբացահայտվեն ինչ-որ կեղծիքներ, ուրեմն՝ այս երկրում ապրելն ուղղակի անիմաստ կլինի: Մենք պետք է գնանք մինչեւ վերջ: Ես հավատում եմ, որ լինելու է արդարադատություն:

— Թատրոնի ազգային կարգավիճակի հետ կապված` կա՞ մտավախություն, չէ՞ որ միավորվում եք Մայր թատրոնին, որի անվանման մեջ կա ազգային կարգավիճակը:

— 2012 թվականի կառավարության որոշմամբ` ազգային կարգավիճակ տրվում է բացառիկ կազմակերպություններին: Մեր թատրոնն ունի ազգային կարգավիճակ: Համաձայն օրենսդրության` երկու ազգային կարգավիճակ ունեցող թատրոններ իրար հետ չեն կարող միանալ: Սա էլ է օրենքի խախտում: Եվ օրենքում չկա մի այնպիսի դրույթ, որով կարողանան ազգային կարգավիճակ ունեցող թատրոնին զրկեն դրանից: Այս առումով էլ ապօրինաբար ազգային կարգավիճակի վերացում կա, որի մասին զեկուցել ենք համապատասխան մարմիններին: Նույնն է, թե ինչ-որ մարդու տան ազգային հերոսի կոչում, հետո ասեն` ինքը ազգային հերոս չէ, պետք է զրկենք նրան այդ կոչումից: Այդպիսի բան չկա: Կա՛մ մարդը արժանի է այդ կոչմանը, կա՛մ արժանի չէ: Նույնն էլ կազմակերպությունն է:

— Այսինքն` «Գոյ» թատրոնը, միանալով Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնին, կկորցնի՞ իր ազգային կոչումը:

— Տրամաբանորեն այդպես է: Եթե «Գոյ» թատրոնը միանում է Սունդուկյան թատրոնին, բնականաբար, իրենց մոտ չի կարող լինել Արմեն Մազմանյանի անվան բեմարվեստի ազգային փորձարարական «Գոյ» թատրոն: Ինչպես արդեն ասացի՝ միավորման դեպքում երկու ազգային չի կարող լինել մեկ տեղում:

— Ձեր թատրոնում աշխատում են լավագույն պրոֆեսիոնալ դերասաններ, եւ բեմադրվում են բարձրարվեստ գործեր: Տեսնելով, թե ինչպիսի դժվարությունների միջով եք անցնում՝ հանդիսատեսը չի՞ փորձում իր բողոքի ձայնը բարձրացնել՝ ի պաշտպանություն թատրոնի:

— Մեր հանդիսատեսը բողոքում է եւ մեր կողքին է, սակայն այդ ամենը սոցհարթակներից այն կողմ չի անցնում: Եթե նայում ենք երկրի մասշտաբով տեղի ունեցող խնդիրներին, էլի նույն վիճակն է, համաձայն չեն, բայց իրենք բողոքը չեն արտահայտում: Դրա վառ օրինակը` կարմիր գծերի հետ կապված որոշումն է: Ժողովրդի մեծամասնությունը համաձայն չէր, որ կարմիր գծերի տարեկան վճարը դառնար 160 հազար դրամ, բայց որեւէ բողոքի ակցիա չեղավ: Այսօր կարծես համակերպվում են ամեն ինչի հետ: Ժողովուրդը հիասթափվել է եւ այլեւս սպասելիքներ չունի: Ապրում են՝ ապրելու համար: Հասարակության մեծ մասը, հանդիսատեսը հիասթափված են իշխանություններից, ամեն ինչից: Դրա համար էլ այդպես թողել են, եւ այդ ամեն ինչն իր հունով գնում՝ վերանում է: Բայց ես կարծում եմ, որ այդ օրը կգա, ու հանրությունը քնից կարթնանա: Ինչ վերաբերում է մեր թատրոնին, ապա մենք` թատրոնի կազմով, կարծում ենք, որ պարտավոր է լինի այդ արդարադատությունը:

— Արդեն ուշ չի՞ լինի ... Չէ՞ որ չեն արթնանում:

— Միգուցե 35 հոգով փորձենք մարդկանց արթնացնել եւ նրանց պահել մշակույթի կողքին: Այստեղ խնդիրը միայն «Գոյ» թատրոնը չէ, այլ մշակույթի նկատմամբ վերաբերմունքն է: Չէ՞ որ մեր մշակույթը բոլորինն է, միայն մեր 35 հոգունը չէ:

— Այդ դեպքում` Ձեր մյուս գործընկերներին ինչո՞ւ այս պայքարում Ձեր կողքին չենք տեսնում:

— Համեմատական կարգով եթե նայում ենք` երկրում բան է կատարվում, բայց մարդիկ լռում են: Նրանք պարզապես հիասթափված են ներկա իշխանությունից: Այնպես չէ, որ մենք հիասթափված չենք: Հիասթափված ենք, բայց պայքարում ենք: Ուղղակի ի տարբերություն նրանց՝ մենք լավատես ենք եւ կարծում ենք՝ պայքարելով պետք է պահպանենք այն ամենը, ինչ-որ ունենք:

— «Գոյ» թատրոնի նորանշանակ տնօրենի հետ կապված էլ կար լարվածություն, այն ինչո՞վ ավարտվեց:

— Նա անընդունելի անձնավորություն էր եւ, դրան գումարած, նա ասում էր, որ չի ստորագրելու, բայց հետո ստորագրեց «Գոյ» թատրոնը Սունդուկյան թատրոնին միացնելու պայմանագիրը: Արդյունքում այդ տնօրենը չկա` որպես գործիք ծառայեց եւ չքացավ:

— «Գոյ» թատրոնն ինչպե՞ս է պատրաստվում շարունակել իր պայքարը:

— Մարդիկ քնած են, պետք է փորձենք նրանց արթնացնել, որ կարողանան այս ամեն ինչին նայել իրատես աչքերով ու փորձեն իրենք էլ իրենց բողոքը հայտնեն, որ կառավարությունը հասկանա, որ իրենց որոշումները հալած յուղի պես չեն ընդունվում: Կփորձենք մարդկանց ավելի շատ իրազեկել, թե ինչ է տեղի ունենում մեր մշակութային կյանքում: Մենք մեր անհամաձայնությունն ենք հայտնելու: Ի վերջո, մշակույթի հետ չպետք է այդպես վարվել: Գոնե պետք է մասնագիտական անձնակազմի, մշակութային գործիչների հետ քննարկել, նոր միայն միավորման կամ փակման որոշումներ կայացնել:

— Մի՞թե նման որոշում կայացնողներից որեւէ մեկը չի եկել «Գոյ» թատրոն եւ դիտել Ձեր ներկայացումները: Չէ՞ որ որոշում կայացնելուց առաջ՝ նախ պետք է ստուգել, թե որքանո՞վ է դա արդարացի:

— Այսօրվա իշխանություններից մինչ այսօր ոչ ոք չի եկել ու չի մտել մեր թատրոն: Բնականաբար, չգիտեն մեր ներկայացումների որակի մասին: Ուղղակի, մարդիկ եկել են եւ իրականացնում են իրենց առաջ դրված խնդիրները` փակել, կրճատել, հոգեպես ճնշումներ գործադրել՝ գլխավոր նպատակին ծառայեցնելու համար: Իսկ թե ո՞րն է գլխավոր նպատակը, բոլորիս համար էլ պարզ է...

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ