«Ինչո՞ւ են այլասերում երեխաներին…».ԼԻԱ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ

«Արվեստը սեր » հաղորդման հյուրն է գրող, հրապարակախոս ԼԻԱ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆԸ:

– Տիկին Ավետիսյան, հունիսի 1-ը Երեխաների միջազգային օրն է: Արդյո՞ք պետք է միայն այդ օրը մտածենք նրանց մասին: Չէ՞ որ այսօր մեր երեխաները մեծանում են համակարգչային խաղերի, սերիալների ազդեցությամբ:

– Մայրերն այսօր ծույլ են, չեն զբաղվում երեխաների հետ: Չեն ուզում սովորեցնել նկարել, որ երեխան մատիտը բռնի ձեռքին` երեւակայի, ստեղծագործի: Իսկ մայրերն ինչո՞վ են այսօր փոխարինում իրենց մասնակցությունը անհատի կայացմանը. սմարթֆոն են տալիս: Արդյունքում` երեխան ունակ չէ լավ սովորել, մայրենի հողին ամուր կանգնել, մարդ դառնալ` ի վերջո. նա օնլայն է սավառնում: Սա երկրի ամենակարեւոր հարցն է: Ինչ ուզում եք հորինեք, ինչ օրենքներ ուզում եք ընդունեք, եթե մենք չունենք հերթափոխ` չկա փոխարինող սերունդ, վերջ… Պետք է սթափ դատենք:

– Խաղեր կան, որոնք ինքնասպանության են տանում երեխային:

– Անկեղծ ասած` յուրաքանչյուր խաղ ինքնասպանություն է, որովհետեւ երեխային իրական աշխարհից կտրում է: Մանկությունը աշխարհը ճանաչելու շրջանն է: Առաջ ինչո՞ւ էին բակերում խաղում հոլ, գործագործ, պահմտոցի. մանուկները մարզում էին աչքաչափը, սովորում բազկի ուժը: Դա ինչ-որ չափով սովորեցնում էր երեխային ոչ միայն նկատել, պատսպարվել, պաշտպանվել, այլ նաեւ` համագործակցել թիմակիցների հետ: Հիմա դա չկա: Երբ տեսնում ես, թե փոքրերը ինչ հիստերիայի մեջ են ընկնում, երբ իրենցից վերցնում են սմարթֆոնը, հասկանում ես, որ արդեն հիվանդ են: Մեկը հոգեբանի մոտ էր տարել երեխային: Հոգեբանը, երբ տեսել էր սմարթֆոնի բովանդակությունը, թե երեխան ինչեր-ինչեր է նայում, իր հոգեբան հալով ապշած էր մնացել… Մենք մեր ազգի երեխաներին դարձնում ենք հաշմանդամ: Եթե մայրը, հայրը դա չգիտակցեն, եթե տատիկները օրինակ չծառայեն ու իրենց որդիներին ու հարսներին ցախավելով քամակին տալով` չդաստիարակեն, լավ չի լինի:

– Բայց չէ՞ որ այդ նույն տատիկները թոռների հետ դիտում են սերիալներ:

– Այո, համատարած ծուլություն է, իսկ ծուլությունըª ըստ Աստվածաշնչի, մահացու մեղք է: Թող տարեցները դա գիտակցեն:

– Ամերիկյան դաստիարակության մասին վերջերս շատ մտահոգ էիք: Կմանրամասնե՞ք:

– Այս հարցում իմ տագնապն ինչի՞ց է: Գիտենք, որ հայերը կենտրոնացված են Կալիֆորնիա նահանգում: Իրար հետ համերաշխ են: Այնտեղ մի փոքրիկ Հայաստան կա իբր: Հայերը, երբ այդտեղ են մեկնում, համեմատաբար հանգիստ ենք, որովհետեւ գիտենք, որ հայկական միջավայր է: Կալիֆորնիացի հայերը ժամանակին կարողացան հասնել այն բանին, որ պետական դպրոցներում ստեղծեցին հայկական դասարաններ: Շատ ուրախալի է, որ հայը կարող է պետական դպրոցում իր զավակին տալ հայկական կրթություն` առանց լրացուցիչ ծախսերի: Հիմա այս տարի պարզվեց, որ պետական դպրոցում փոքր` 8-9 տարեկան երեխաներին դասավանդելու են սեռական կրթության հիմքերը: Երբ ծնողներն ընդդիմացան, դպրոցի տնօրենն ասաց. «Սա պետական դպրոց է, եւ մենք պետական ծրագիր ենք իրագործում»: Բանն այն է, որ Կալիֆորնիան դեմոկրատական նահանգ է, դեմոկրատների հովանու ներքո է: Այն առասպելը դեմոկրատների մասին, որ լավն են, իրականում` ճիշտ հակառակն է: Իրենք դեմոկրատոս չեն` դիմակ կրած են: Կեղծավոր մի տեսակ են, որ իրագործում են հակամարդկային ծրագրեր: Ինչ խայտառակություն որ բերվել է աշխարհի գլխին` դեմոկրատների արածն էր միշտ: 8-9 տարեկանում երեխային տալ սեռական դաստիարակություն, վտանգավոր է, որովհետեւ վաղաժամ է. եթե տարիքային խմբից դուրս երեխան սկսում է հետաքրքրվել սեռական հարցերով, այլասերվում է: Ամեն ինչն ունի իր ժամանակը: Կա տարիք, երբ որ երեխայի մոտ ինքնաբերաբար արթնանում է այդ հետաքրքրությունը: Թողեք թող այդ տարիքը գա, մի՛ խաթարեք մանուկների հոգեւոր աշխարհը:

– Չայկովսկու մասին գիրք էիք գրում: Հիմա ի՞նչ պրոցեսում է:

– Գիրքս արդեն ավարտական փուլում է: Չայկովսկին, Արամ Խաչատրյանն ու Վերդին իմ ամենասիրելի կոմպոզիտորներն են: Բեթհովենի, Մոցարտի պես հանճարներ կան, որոնց նույնպես շատ եմ սիրում, բայց ես այս երեքին` առավել շատ եւ ցանկացած պահին պատրաստ եմ լսել: Որ սկսեցին խոսել, թե Չայկովսկին այլասերված էր, ճշմարտանման չէր ինձ համար. նրա երաժշտությունը տղամարդու գրած է: Կանանց եւ տղամարդկանց հետքերը արվեստում շատ տարբեր են: Հանճար տղամարդն է լինում: Իսկ կնոջ առավելությունն այն է, որ ինքը կարող է հանճար բերել ու դաստիարակել, եւ դա հասու չէ տղամարդու. մայրիկի գործն է: Ես ուզեցի ուղղակի պարզել իրականը եւ փորձել ապացուցել, որ Չայկովսկին նորմալ տղամարդ էր: Սկսեցի հետազոտել: Քերեցի, քերեցի` ու գալուբոյի երանգի տակից... հայ դուրս եկավ: Պարզվեց, որ հայ էր ոչ միայն ինքը, այլեւ` մեկենասուհին, որը գրեթե տասներեք տարի իրեն հովանավորել է, օգնելով, որ Չայկովսկին կարողանա ստեղծագործել` այն էլ ինչպես: Գիրքը շուտով կհանձնեմ տպագրության: Մանրամասների մասին կտեղեկանաք` կարդալով գիրքը:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Գետը չտեսած բոբիկանալը անտեղի է, ոգևորությունը՝ նույնպես. Հովհաննես Ավետիսյան Ուկրաինան զոհվեց հանուն Արեւմուտքի, եթե խելքի չգանք, նույնը սպասվում է մեզ. Հրանտ Ավետիսյան Հոյակապ սերունդ ունենք, բայց նայում ես՝ ծռված, թրաշը դեմքին թզբեհ է քաշում, էդ ի՞նչ վիճակ է… Գագիկ Ավետիսյան Մինասի 95-ամյակը կշարունակենք նշել մինչեւ գալիք տարվա հուլիսի 20-ը. ԱՐՄԱՆ ԱՎԵՏԻՍՅԱՆ «Հայաստանում եւ Երեւանում եվրառեմոնտ» իրականացնողը, որը մոլի հակառուս է, կարգախոսում ռուսերեն բառ է օգտագործում. Ավետիսյան