Գրական-երաժշտական երեկո` նվիրված Ռազմիկ Դավոյանի «Ռեքվիեմի» նոր հրատարակությանը

«Իրա­վուն­քը» զրու­ցել է կոմ­պո­զի­տոր, եր­գիչ, ե­րա­ժիշտ ՎԱ­ՀԱՆ ԱՐԾ­ՐՈՒ­ՆՈՒ հետ:

-Պա­րոն Արծ­րու­նի, Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյա­նը նվիր­ված գրա­կան ե­րե­կո եք կազ­մա­կեր­պել, կման­րա­մաս­նե՞ք:

- Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նի «Ռեք­վի­եմ» պո­ե­մը այն կո­թո­ղա­յին ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյունն է, ո­րը մի­ան­գա­մից ճա­նաչ­վեց, որ­պես բարձր պո­ե­զի­ա­յի նոր դրսեւ­ո­րում, գնա­հատ­վեց ժա­մա­նա­կա­կից գրող­նե­րի, բա­նաս­տեղծ­նե­րի եւ գրա­կա­նա­գետ­նե­րի կող­մից: Ա­ռա­ջին ան­գամ հրա­տա­րակ­վե­լով 1969 թ.-ին՝ ու­նե­ցել է բազ­մա­թիվ վե­րահ­րա­տա­րա­կում­ներ՝ անց­նե­լով խորհր­դա­յին ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի գրաքն­նու­թյան մա­ղով: Բա­նաս­տեղ­ծը պար­բե­րա­բար անդ­րա­դար­ձել է իր պո­ե­մին՝ լրաց­նե­լով այն: Գրքի 8-րդ հրա­տա­րա­կու­մը ի­րա­կա­նաց­րեց լեզ­վա­բան, թարգ­ման­չու­հի, գրքի կազ­մող եւ հրա­տա­րա­կիչ Ար­մի­նե Թամ­րա­զյա­նը՝ բա­նաս­տեղ­ծի կի­նը: Այն ներ­կա­յաց­նում է պո­ե­մի եր­կու մա­սե­րը, եւ «Ի հա­վե­լումն «Ռեք­վի­եմ»-ի, Մհեր» հատ­վա­ծը, ո­րը լույս է տե­սել շա­բաթ­ներ ա­ռաջ, եւ ո­րի շնոր­հան­դե­սը տե­ղի է ու­նե­ցել «Արդե­ան» ցու­ցաս­րա­հում՝ ապ­րի­լի 6-ին: Մի­ջո­ցառ­մա­նը մաս­նակ­ցե­ցին ան­վա­նի գրա­կա­նա­գետ­ներ, գրող­ներ, մտա­վո­րա­կան­ներ, «Ռեք­վի­ե­մից» հատ­ված­ներ ըն­թեր­ցեց ՀՀ վաս­տա­կա­վոր ար­տիստ Գրե­տա Մեջ­լու­մյա­նը, ինչ­պես նա­եւ հան­դես ե­կա ես՝ կա­տա­րե­լով Դա­վո­յա­նի բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րի հի­ման վրա գրված եր­գերս: Այդ մի­ջո­ցա­ռու­մից հե­տո, ո­րին ներ­կա էր հիմ­նա­կա­նում մաս­նա­գի­տա­կան հան­րույ­թը, մենք անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն զգա­ցինք լայն հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար նույն­պես կազ­մա­կեր­պել գրա­կան-երաժշ­տա­կան ե­րե­կո, ո­րը նվիր­ված կլի­նի Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նի «Ռեք­վի­ե­մի» նոր հրա­տա­րա­կու­թյա­նը: Այս իսկ պատ­ճա­ռով ընտր­վեց ա­մե­նա­խորհր­դան­շա­կան օ­րը՝ Մեծ եղեռ­նի ան­մեղ զո­հե­րի հի­շա­տա­կի օ­րը՝ ապ­րի­լի 24-ը, մի­ջո­ցա­ռու­մը տե­ղի կու­նե­նա Առ­նո Բա­բա­ջա­նյան դահ­լի­ճում, ժա­մը՝ 19:00-ին:

— Ե­կեք վե­րա­դառ­նանք ան­ցյալ… Ձեր ա­ռա­ջին հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը նրա հետ ինչ­պե՞ս ե­ղավ:

— Դա­վո­յա­նի պո­ե­զի­ա­յին անդ­րա­դար­ձը ե­ղել է դեռ 16 տա­րե­կա­նում, երբ գրե­ցի «Տխուր եր­գը»: Տա­րի­ներ անց՝ երկ­րա­շար­ժի տա­րին էր, բա­նաս­տեղ­ծի հրա­վե­րով հյու­րըն­կալ­վե­ցի իր տա­նը եւ ա­ռա­ջին ան­գամ ա­ռիթ ըն­ձեռ­վեց եր­գե­լու եր­գե­րիցս մի քա­նի­սը, ո­րոնք նույն­պես գրված է­ին իր բա­նաս­տեղ­ծու­թյուն­նե­րի հի­ման վրա: Կար­ծում եմ, որ հենց այս պա­հից ստեղծ­վեց այն կա­րեւո­րը, ո­րը պայ­մա­նա­վո­րում է ցան­կա­ցած ար­վես­տա­գե­տի շփու­մը՝ հո­գեւ­որ հա­րա­զա­տու­թյուն, ո­րը տաս­նա­մյակ­նե­րի ըն­թաց­քում շա­րու­նակ­վում էր, եւ ին­չի փաս­տում­ներն է­ին իմ եւ մեծ բա­նաս­տեղ­ծի հա­մա­տեղ գրա­կան-երաժշ­տա­կան մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը Գա­ֆես­չյան հիմ­նադ­րա­մի հա­մեր­գա­յին դահ­լի­ճում, Առ­նո Բա­բա­ջա­նյան դահ­լի­ճում եւ Հան­րա­յին հե­ռուս­տա­ըն­կե­րու­թյու­նում: Բա­նաս­տեղ­ծը կար­դում էր իր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րը, իսկ ես կա­տա­րում է­ի իր իսկ բա­ռե­րով գրված եր­գա­շարս: Այդ ա­ռու­մով ապ­րի­լի 24-ի մեր մի­ջո­ցա­ռու­մը շա­րու­նա­կում է նման ե­րե­կո­նե­րի բա­րի ա­վան­դույ­թը, եւ գա­լիս է հաս­տա­տե­լու այն հան­գա­ման­քը, որ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան, հո­գեւոր կա­պը ժա­մա­նա­կից եւ տա­րա­ծու­թյու­նից դուրս ե­րեւույթ է:

— Այ­սօր որ­քա­նո՞վ են ու­շադ­րու­թյան ար­ժա­նա­նում Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նի նման մե­ծու­թյուն­նե­րը:

— Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նի բա­նաս­տեղ­ծու­թյունն իր ամ­բողջ է­ու­թյամբ եւ ծա­վա­լով հա­տում է ժա­մա­նա­կի եւ տա­րա­ծու­թյան շե­մը: Պո­ետն ի­րա­պես շա­րու­նա­կում է ապ­րել այդ տա­րած­քում. իր պո­ե­զի­ան այ­լեւս հա­վի­տե­նու­թյան տի­րույ­թում է, եւ ին­չը շատ բնո­րոշ է Դա­վո­յա­նին՝ սկսում է կրել բա­նաս­տեղ­ծա­կան հայտ­նու­թյան եւ մար­գա­րե­ու­թյան ո­րակ­նե­րը: Այ­սինքն, ժա­մա­նա­կից դուրս լի­նե­լով՝ մշտա­պես ար­դի­ա­կան է: Այս հատ­կա­նիշ­նե­րը բնո­րոշ են յու­րա­քան­չյուր դա­սա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան, եւ այդ իսկ պատ­ճա­ռով էլ Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նը դեռ կյան­քի օ­րոք դաս­վում էր հայ մեծ դա­սա­կան­նե­րի շար­քին:

— Ինչ­պի­սի՞ն մնաց Ռազ­միկ Դա­վո­յա­նը Ձեր հու­շե­րում:

— Հայ­րե­նի­քը ան­սահ­ման սի­րող, իր տեղն ու դե­րը հայ­կա­կան գրա­կա­նու­թյան մեջ հստակ պատ­կե­րաց­նող, ան­սահ­ման գի­տե­լի­քի եւ հու­մո­րի տեր մարդ, ով հայտ­նի էր իր խստա­պա­հան­ջու­թյամբ, մտքի եւ խոս­քի հստա­կու­թյամբ եւ հստակ քա­ղա­քա­ցի­ա­կան դիր­քո­րոշ­մամբ: Դժվա­րա­նում եմ նրա մա­սին խո­սել ան­ցյալ ժա­մա­նա­կով, քա­նի որ, ինչ­պես ա­սա­ցի, պո­ետ­նե­րի կյան­քը շա­րու­նակ­վում է ի­րենց բա­նաս­տեղ­ծու­թյան մեջ, որն ինձ հա­մար մշտա­կան ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան կա­պի եւ դրսեւոր­ման ո­լորտ է:

ՆՈՒ­ՆԵ ԶԱ­ՔԱ­ՐՅԱՆ

Այս թեմայով Ընդդիմությունը պետք է մոդեռնիզացվի, հին մեթոդները այլեւս չեն գործում. Վահան Բաբայան Ռուսաստանը 30 տարի պաշտպանել է մեզ. Հայկ Բաբուխանյան Հայերս պետք է որոշում կայացնենք. «Պրոյեկտ Վահան Բաբայանի հետ» հաղորդման հյուրը Հայկ Բաբուխանյանն է (Անոնս) «Պրոյեկտ Վահան Բաբայանի հետ» հաղորդման հյուրն է Հայկ Բաբուխանյանը. կադրից դուրս Կուրյոզ է, որ հեղափոխականների կողմից ընտրված քաղաքապետը դառնում է ռեֆորմիստ. Վահան Բաբայան