Կրթական, մշակութային ծրագրեր` ի նպաստ ռուսաստանյան Սփյուռքին

«Իրավունք TV»-ի հյուրն է Համազգային հայ կրթական և մշակութային միության Ռուսաստանի կառույցի վարչության ատենապետ ԱՐԹՈՒՐ ՓԱՅՏՅԱՆԸ:

— Պարոն Փայտյան, Ռուսաստանում կրթական, մշակութային ի՞նչ գործունեություն եք ծավալում:

— Համազգային հայ կրթական և մշակութային միությունը, ինչպես արդեն անվանումից հասկանալի է, կրթական և մշակութային գործունեություն է ծավալում ընդհանրապես Սփյուռքում: Ռուսաստանի Դաշնությունում միությունն իր աշխատանքները սկսել է 2021թվականի մարտ-ապրիլ ամիսներին: Ի տարբերություն շատ ու շատ կառույցների՝ մենք ինքներս ենք դիմել Համազգայինի կենտրոնական վարչությանը, որը Բեյրութում է` Լիբանանում: Եվ խնդրել, որպեսզի ՌԴ-ում ևս ստեղծվի նմանատիպ կառույց: Որովհետև անհրաժեշտություն էր առաջացել բացը լրացնելու թե՛ կրթական, թե՛ մշակութային միջավայրում: Ես 26 տարի է ապրում եմ ՌԴ-ում: Հետևաբար, ծանոթ եմ ռուսաստանյան Սփյուռքի մեր հայրենակիցների թե՛ կրթական, թե՛ մշակութային ստեղծված միավորների, թե՛, բնականաբար, եկեղեցու համայնքային այլ կառույցների և դեսպանատան գործունեությանը: Եվ հաշվի առնելով այն բոլոր հանգամանքները՝ ինչը մեզ ստիպեց նման խնդրանքով դիմել Կենտրոնական վարչությանը, առաջին հերթին հայ երեխաների հայերեն չխոսելու և ծնողների կողմից ոչ բավարար աշխատանքի հետևանքով ստեղծված կացությունն էր, վիճակը: Այսինքն` հայ մարդիկ տեղափոխվելով Հայաստանի Հանրապետությունից Սփյուռք, մասնավորապես` այս դեպքում ՌԴ, մի քանի տարի ապրելով, իրենց երեխաներին ուղարկում են սովորական հանրակրթական դպրոցներ, որտեղ ուսուցումը ռուսերեն լեզվով է: Հետևաբար, թե՛ բակում, թե՛ դպրոցում երեխաները շփվում են ռուսերեն լեզվով: Ոչ բոլոր ընտանիքներում են հայ մարդիկ խոսում հայերեն: Այստեղ մի քանի պատճառ կա:

— Որո՞նք են այդ պատճառները:

— Շատերը մտածում են, որ ապրելով ՌԴ-ում, իրենց երեխաները, բնականաբար, պետք է ավարտեն դպրոցը, այնուհետև բուհերում սովորեն, աշխատանքի անցնեն, քաղաքացիություն ստանան ՌԴ-ում: Արդյունքում՝ հայոց լեզուն պահանջված չէ: Եվ մի քանի տարի անց հասկանում են, որ իրենց երեխաներն ուղղակի չեն խոսում հայերեն: Շատ դեպքերում ծնողները գիտակցաբար են դրան գնում: Որոշ դեպքերում չհասկանալով, որ երեխաներն ուզած թե չուզած ապրելով նման միջավայրում, կրելով տվյալ երկրի մշակույթի ազդեցությունը, պետք է խոսեն ռուսերեն լեզվով: Եվ այս դեպքում լրացուցիչ ջանքեր են պահանջվում, որպեսզի կարողանան երեխաների հետ խոսել հայերեն, նրանց ուղղորդել դեպի իրենց պատմական հայրենիքը, ավելի շատ ծանոթացնել մեր մշակութային ժառանգությանը: Որովհետև, վերջիվերջո, իմ կարծիքով՝ ցանկացած մշակութային կրթական միավորի կամ կազմակերպության վերջնանպատակը պետք է լինի Սփյուռքում ապրող հայերին ուղղորդելը դեպի հայրենիք:

— Դուք նաև գրքերի շնորհանդեսներ եք կազմակերպում: Կարդո՞ւմ են այսօր Սփյուռքում հայ գրականություն:

— Քանի որ Համազգայինը կրթական և մշակութային միություն է, իսկ մենք՝ հայերս, ունենք պատկառելի մշակութային ժառանգություն: Հետևաբար, մենք չենք կարող Սփյուռքում ապրող մեր հայրենակիցներին, երիտասարդությանը չծանոթացնել այդ գրական ժառանգության հետ: Այդ թվում նաև՝ ժամանակակից գրականության, որովհետև շատ դեպքերում տպավորություն կա, որ ժամանակակից գրականություն ավելի քիչ են կարդում, բայց չմոռանանք, որ հիմա սոցցանցերում` թե՛ Յութուբում, թե՛ Ֆեյսբուքում, թե՛ այլ հարթակներում ժամանակակից բանաստեղծները, գրողները հնարավորություն ունեն տեղադրել իրենց ստեղծագործությունը և ավելի շատ լսարան ունենան: Բայց եթե խոսքը գնում է կոնկրետ տպագրվող գրքերի մասին, Համազգային հայ կրթական և մշակութային միությունը Ռուսաստանում, ցավոք, առայժմ հնարավորություն չունի գրքեր տպագրելու: Բայց մեր երևանյան գրասենյակը, որը գործում է բավականին երկար ժամանակ, ՀՀ-ում տպագրում է բազմաթիվ գրքեր: Եվ այդ գրքերը հետևաբար մենք տեղափոխում ենք ՌԴ և կազմակերպում տարբեր շնորհանդեսներ:

— Այսինքն` Ձեր գործունեությամբ դուք նաև նպաստում եք ռուս-հայկական մշակութային կապերն ամրապնդելո՞ւն:

— Ռուսաստանում գործում են բազմաթիվ մշակութային միավորներ, տարբեր ձևաչափով կազմակերպվում են միջոցառումներ, ցերեկույթներ, երեկույթներ: Բայց մենք մշտապես կողմնակից ենք, որպեսզի յուրահատուկ ձևաչափով նոր ներկայացումներ լինեն՝ օտարազգիներին ներգրավելու, հայ-ռուսական մշակութային կապերն ամրապնդելու համար: Երկու տարի առաջ մենք կազմակերպեցինք շարականները եկեղեցու պատերից դուրս, որը յուրահատուկ ձևաչափով հետաքրքիր միջոցառում էր: Որովհետև մեր եկեղեցական երգեցողությունը հրաշալի է: Մեր շարականները գոհարներ են, որ մշտապես հնչում են, բայց շատ քիչ են հնչում եկեղեցու պատերից դուրս: Երբ եկեղեցու պատերից դուրս` Ազգությունների տանը, մենք կազմակերպեցինք, ավելի շատ հրավիրված էին ռուսական շրջանակների ներկայացուցիչներ: Անկեղծ պետք է ասեմ` հիացած էին:

— Դուք նաև պարային խումբ ունեք:

— Իհարկե, առայժմ երկու պարախումբ ունենք: Հուսով ենք, որ այս տարի ավելի կշատանան, որովհետև հայկական պարի, երգի նկատմամբ հետաքրքրությունը ռուսահայության մեջ քանի գնում, ավելի պահանջված է դառնում: Բացի դրանից, ՌԴ-ում պարախմբերի ներկայության և աշխատանքի առումով մենք բավականին լուրջ հաջողություններ ենք գրանցել:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Թեպետ հորդառատ անձրեւ է գալիս, բայց Բագրատ սրբազանի առաջնորդած երթը շարունակում է քայլել դեպի Երեւան Երեւան-Սեւան ճանապարհին մարդիկ մեքենաներով միանում եմ երթին. Արթուր Վարդանյան Եթե այդքան շատ եք ուզում Նիկոլ Փաշինյանը հրաժարական տա, դրե՛ք մանդատները. Բաբկեն Հարությունյան Կիրանցում ճանապարհը բացել են, կարմիրբերետավորները՝ հեռացել Դուք ծիծաղում եք սրանց վրա, մինչդեռ սրանք իրենց սեւ գործն են անում ու ծիծաղում հայ ժողովրդի վրա. Վարդանյան