«Վարչապետի աթոռին նստած մարդու ասածներին ես, ցավոք սրտի, լուրջ չեմ վերաբերում». ԶՈՀՐԱՊ ԲԵԿ-ԳԱՍՊԱՐԵՆՑ

«Իրավունքը» զրուցել է ռեժիսոր, բեմադրիչ, դերասան ԶՈՀՐԱՊ ԲԵԿ-ԳԱՍՊԱՐԵՆՑԻ հետ:

— Մի առիթով նշել եք, որ մեր հզոր զենքերից մեկը մշակույթն է: Ըստ Ձեզ, Հայաստանում այսօր մշակույթն ի՞նչ վիճակում է գտնվում:

— Իհարկե, մշակույթը զենք է, մշակույթը` ժողովրդինն է եւ մեծ հաշվով` քարոզ է: Իսկ այսօր ի՞նչ է քարոզվում, բեմադրվում, նկարվում, երգվում, կատարվում: Արվում է այն, ինչը հարմար է այսօր իրենց «խաղաղության» դարաշրջանին: Այսօր, ցավոք սրտի, շատ քիչ են ազգային մշակութային արժեքներ ստեղծվում, որն, իհարկե, իր հետեւանքը կունենա:

— Պետությունը որքանո՞վ է աջակցում մշակույթի նվիրյալներին:

— Պետությունը եթե այսօր հովանավորի կամ պատվիրի որեւէ թատրոնին բեմադրելու, օրինակ, Պերճ Զեյթունցյանի «Ոտքի՛, դատարանն է գալիս» դրաման, այդ ժամանակ ես կհասկանամ, որ պետական հովանու տակ է ամեն ինչ գտնվում: Բայց ես շատ մեծ կասկածներ ունեմ, որ պետությունը կհովանավորի կամ կպատվիրի ազգային որեւիցե գործ: Այն դեպքում, երբ Սովետական Միության ժամանակ այդ փակ երկրում` Հայաստանում, նկարահանվում էր  «Նահապետ»,  «Ձորի Միրո»,  «Կարոտ», ո՞ր մեկն ասեմ… Բայց ես հավատում եմ, որ կգա այն օրը, որ մեր մշակույթի գործիչները նորից կանդրադառնան ազգայինին, որովհետեւ դա շատ-շատ կարեւոր է:

—  «Գոյ» թատրոնի միավորման հետ կապված` ինչպիսի՞ն է Ձեր վերաբերմունքը:

—  «Գոյ» թատրոնի մասին շատ եմ խոսել, շատ եմ ասել: Մի բան միայն կարող եմ ավելացնել, որ իմ տեսակի մեջ չի հարեւանի տան պատը քանդել եւ հարեւանի հետ նույն ընտանիքով ապրել: Դա ես չեմ հասկանում ու չեմ էլ կարողանում հասկանալ:

— Պարոն Բեկ-Գասպարենց, 2018 թվականից մինչ օրս մեր երկրում որեւէ դրական փոփոխություններ եղե՞լ են:

— 2018 թվականից մինչեւ այսօր մի բան է դրական եղել, որ մեր ազգը հասկացավ՝ ցավոք սրտի, ժողովուրդն անգրագետ ու անկիրթ է: Եվ փոխանակ հիմա կրթությանը շատ մեծ ուշադրություն դարձվի, դասագրքեր են փոխվում, հայ ժողովրդի պատմությունն են ուզում փոխել ու դարձնել Հայաստանի պատմություն, եկեղեցու պատմությունն են հանում դպրոցներից: Ինքներդ մտածեք... Սա ծրագիր է, հատուկ է արվում, իսկ ո՞ւմ է սա ձեռք տալիս:

— Ի՞նչ եք կարծում՝ Արցախի կորստից հետո խաղաղության պայմանագիր ասվածը որքանո՞վ կծառայի իր նպատակին: Արդյոք թուրքի հետ կարո՞ղ ենք խաղաղ ապրել:

— Խաղաղություն կնքում են թշնամու հողի վրա: Դրա համար Ադրբեջանն այսօր ուզում է խաղաղություն կնքի մեր հողի վրա: Ես չեմ ուզում խոսել կորուստներից, դա միայն ցավ է պատճառում: Այդ ամեն ինչի մասին խոսելիս իմ արյունը սկսում է ցավալ: Հուսամ, որ մեր ազգը, ի վերջո, նորից կարթնանա, որովհետեւ թուրքի հետ ո՛չ պետք է խաղաղ լինել, ո՛չ էլ ագրեսիվ: Թուրքի հետ, երբ նստում ես սեղանի շուրջ, պետք է միշտ սուրը ձեռքիդ լինի: Բայց այսօր մենք սուրն ո՞ւր ենք թողել, ես այ, դա չեմ հասկանում: Կամ ինչի՞ ենք թողել մենք մեր սուրը, ո՞ր կողմ ենք նայում: Պետք չէ նայել Արեւմուտքի կամ Արեւելքի կողմը: Մենք մեր կողմը միշտ պետք է նայենք: Եվ մեր շահերից ելնելով` անենք ամեն բան: Իսկ այսօր ինչո՞վ են զբաղված, կամ ի՞նչ ենք մենք անում: Ու եթե որեւիցե մեկը տունը երեխա ունի, թող նայի այդ երեխայի աչքերի մեջ ու մտքի մեջ մտածի՝ ինչ է իրեն թողնելու` տուն, հարստություն, փող, թե՞ հայրենիք:

— Նախկինների ու ներկաների պայքարի արդյունքն ի՞նչ տվեց մեզ:

— Մի տեսակ ես չեմ հասկանում «նախկինների ու ներկաների պայքար» հասկացողությունը, որովհետեւ նախ սկսեմ նրանից, որ ներկաները իրենցից բան չեն ներկայացնում, որ ինչ-որ մի պայքար էլ լինի: Չեն կարող Բագրատունիները պայքարեն ներկայիս ոչ հայամետ իշխանության դեմ: Դրա համար ինձ ոչինչ չի հետաքրքում հայից ու Հայաստանից բացի: Ես ուզում եմ տեսնել եւ իմ ուժերի չափով ինչքան կարող եմ անել, որպեսզի Հայաստանս միայն լավը լինի, միայն առողջ լինի ու միայն ծաղկի: Իսկ անողը լուռ անում է իր անելիքը: Որովհետեւ, եթե անում ես մի բան հայրենիքիդ համար ու հետո շեշտում ես դա, թե տեսեք` ես ինչ եմ արել հայրենիքի համար, ուրեմն՝ իրականում դու արել ես դա, որպեսզի հետո շեշտես քո արածը: Անողը լուռ անում է այն, ինչ-որ անում է: Սիրող մարդը սիրում է: Ինքը չի ասում ինչի համար է սիրում: Եթե ասում է` ինչ համար է սիրում, ուրեմն՝ սիրում է այդ հատկությունը: Իսկ սիրող մարդը սիրում է այնպիսին, ինչպիսին կա:

— Ձեր գնահատմամբ՝ ատելությունը, սառն անտարբերությունն ու մասնատվածությունը մեզ ո՞ւր կհասցնեն:

— Արդեն ծրագրված մասնատում են մեզ, բայց նրանց մոտ ոչինչ չի ստացվի: Երկու շատ կարեւոր բան, որ վակուումացրել են, եւ որն այսօր հատուկ անտեսված է, դա Սփյուռքն է եւ Հայոց եկեղեցին: Իսկ Սփյուռքն իրենով պարունակում է մեծ ուժ, եւ այն թուրքի համար շատ մեծ վտանգ է: Նա գիտի, որ հայն այդ ուժն ունի: Այսօր Սփյուռքին հեռու են պահում Հայաստանից, ինչո՞ւ, չես հասկանում: Չնայած` ես դա լավ հասկանում եմ եւ դրա մասին նոր պատասխանեցի: Իսկ թե ինչի էր ընդունակ Սփյուռքը եւ ինչ արեց Հայաստանի համար 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, եւ ո՞ւր են կորել այդ գումարները, ես չգիտեմ: Տարիներ շարունակ` նոյեմբեր ամսին հեռուստամարաթոններ էին լինում: Սփյուռքը փող էր հավաքում, Արցախս էր կառուցում: Օգնություն էր դա Հայաստանին: Իսկ դա հիմա չկա: Շատ-շատ սփյուռքահայեր արդեն մտահոգ են այդ օգնությունների վերաբերյալ: Ինչ վերաբերում է եկեղեցուն, ապա ամենանեղ ժամանակներին եկեղեցին միշտ ժողովրդի կողքին է եղել եւ առաջնորդել, բայց այսօրվա իշխանություններն ամեն ինչ անում են, որպեսզի եկեղեցուն հեռու պահեն՝ իրենց ծրագրին եւ նպատակին հասնելու համար: Բայց ես վստահ եմ, որ նրանց մոտ ոչինչ չի ստացվի, որովհետեւ հայի գենը, հայի արյունը իրենցից ուժեղ է:

— Արտագնա աշխատանքի մեկնողների` օդանավակայանի ճանապարհից օգտվելու մասին Նիկոլ Փաշինյանի ելույթի վերաբերյալ ի՞նչ կասեք:

— Անկեղծ ասած, վարչապետի աթոռին նստած մարդու ասածներին (կներեք, մարդ բառի համար) ես, ցավոք սրտի, լուրջ չեմ վերաբերվում, որովհետեւ նա միշտ խոսել է ուրիշ բան, իրականում արվել է ուրիշ բան: Եվ նա շարունակում է խոսել եւ անել տարբեր բաներ: Դա կոչվում է մանիպուլյացիա: Իսկ նրան ընտրողներն իմ հայերն են: Ես շատ սիրում եմ բոլորին եւ ուրախ եմ, որ շատ մարդիկ խելքի են եկել եւ հասկացել են, թե ում են ընտրել: Նրանց խաբելը շատ հեշտ է: Դրա համար, ցավոք սրտի, ես նրա ոչ մի ասածի լուրջ չեմ վերաբերվում: Շատ կուզեի իմ արքաների ասածներին լուրջ վերաբերվեի, ինչպես վերաբերվել եմ թե՛ պատմությունը կարդալով, թե՛ ամեն ինչը տեսնելով՝ նախկին բոլոր արքաների:

— Որպես խորը ներաշխարհ ունեցող մարդ՝ այս ամենը տեսնելով, ի՞նչ եք զգում:

— Հիմա միայն արյան ցավ եմ զգում եւ հավատում եմ, որ կբուժվի այդ ցավը: Մեր ազգը, չգիտես ինչու, իր փրկության հույսը դրել է ֆրանսիացու, ռուսի վրա: Ոչ քրիստոնյային վայել բան է վախը, եւ հույսը միշտ ուրիշի վրա դնելը: Լինելով որպես առաջին քրիստոնյա ազգ, չգիտես ինչու, միշտ մոռանում ենք, որ հույսը պետք է դնել Քրիստոսի վրա: Մենք ինքներս Աստծուց շատ հեռացել ենք, հետո էլ երգում ենք` ո՞ւր էիր Աստված: Շատ իզուր, մենք քիրստոնյա ենք, իսկ քրիստոնյան վախենալու ոչինչ չունի:

— Այս պահին ի՞նչ ստեղծագործական պրոցեսի մեջ եք:

— Հիմա նկարահանվում եմ մի սերիալում, որը կոչվում է  «Կարմա»: Այդտեղ մի փոքր դերակատարում ունեմ: Բայց այն, ինչ վերաբերում է իմ անձնական ստեղծագործական աշխատանքներին, հենց հիմա իմ վարպետի` Սոս Սարգսյանի պատմածը, որը կոչվում է  «Լակոտ», սարքում եմ պիես, որպեսզի` Աստված առաջ, բեմադրեմ: Եվ երկրորդը` նորից անդրադարձել եմ իմ ընկերոջը` վաղամեռիկ Տիգրան Հայրապետյանի պատմվածքներին: Նրա երեք պատմվածքներով սցենար եմ գրում, որը կէկրանավորեմ: Հուսամ՝ այս տարի այդ աշխատանքները կսկսեմ: Ի վերջո, պետք է անել հայի մասին, ստեղծագործել հայ մարդու մասին: Սա է իմ անձնական կարծիքը:

ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ

Այս թեմայով Չհամարձակվե՛ք «Գոյ» թատրոնին կպնել, ամո՛թ ձեզ, արա՜. Զոհրապ Բեկ-Գասպարենց Հուսամ, որ Նիկոլ Փաշինյանի և Զոհրաբ Մնացականյանի խելքն այդքան հասնում է. Արմեն Աշոտյան Զոհրապ Եգանյանը նշանակվելու է Արթուր Վանեցյանի խորհրդական. «Հրապարակ» «Ու հիմա այդ տականքներին մենք մի թիզ հող զիջելու իրավունք ունե՞նք» Փլուզում Զոհրապ Շհոյան փողոցում