ԳՈՏԵՊՆԴՎԵՔ ԿԻՍԱ` ԱՐԵՎՄՈՒՏՔԸ ՄԵԶ ԿՕԳՆԻ

Օս­տապ Բեն­դե­րի այս հայտ­նի խոս­քը լա­վա­գույնս բնու­թագ­րում է Հա­յաս­տա­նի կա­ռա­վա­րող շրջա­նակ­նե­րում տի­րող մթնո­լոր­տը:

 Օ­րերս «կլա­սիկ դե­պու­տատ», Նի­կո­լի ծրագ­րե­րի եր­կա­րամ­յա ա­ջա­կից եւ վեր­ջերս հա­տուկ հանձ­նա­րա­րութ­յուն­նե­րի դես­պա­նի պաշ­տո­նից հրա­ժա­րա­կան տված Էդ­մոն Մա­րուք­յա­նը, կա­մա թե ա­կա­մա, բա­ցա­հայ­տեց մի շարք կա­րե­ւո­րա­գույն հան­գա­մանք­ներ:

«ԿԼԱՍԻԿ» ԴԱՎԱՃԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

­Նա­խե­ւա­ռաջ Մա­րուք­յա­նը բա­ցա­հայ­տեց, որ Ար­ցա­խը Ադր­բե­ջա­նի կազ­մում ճա­նա­չե­լը ե­ղել է եվ­րոա­մե­րիկ­յան ծրագ­րի մի մա­սը, ո­րը թե­լադր­վել է Նի­կո­լին, ո­րից հե­տո Նի­կո­լը, խախ­տե­լով ՀՀ սահ­մա­նադ­րութ­յու­նը, հան­ցա­վոր գոր­ծար­քի մեջ մտավ թուրք-ադր­բե­ջա­նա­կան միու­թե­նա­կան պե­տութ­յան հետ` Պ­րա­հա­յում հայ­տա­րա­րե­լով, որ Ար­ցա­խը Ադր­բե­ջա­նի մաս է: Դ­րա դի­մաց Նի­կո­լին խոս­տաց­ված էր, որ Ադր­բե­ջա­նը կհայ­տա­րա­րի, որ ճա­նա­չում է Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նութ­յու­նը ՀԽՍՀ սահ­ման­նե­րում: Միա­ժա­մա­նակ Ա­րեւ­մուտ­քը պետք է ե­րաշ­խա­վո­րեր ար­ցախ­ցի­նե­րի` ի­րենց հո­ղում ապ­րե­լու եւ նրանց մար­դու ի­րա­վունք­նե­րի պաշտ­պա­նութ­յու­նը:

Էդ­մոն Մա­րուք­յա­նը խոս­տո­վա­նում է, որ նա նույն­պես հա­մա­ձայն էր, ա­վե­լին` մաս­նա­կից էր այս սար­սա­փե­լի դա­վա­ճա­նա­կան ծրագ­րին, ո­րի նպա­տակն էր ռուս­նե­րին դուրս մղել Ադր­կով­կա­սի տա­րա­ծաշր­ջա­նից: Այս­պի­սով, Մա­րուք­յա­նը տվել է ինք­նա­խոս­տո­վա­նա­կան ցուց­մունք, ինչ­պես նաեւ` ցուց­մունք Նի­կո­լի դեմ, ըստ ո­րի` նրանք պետք է մե­ղադր­վեն ՀՀ սահ­մա­նադ­րութ­յու­նը խախ­տե­լու, թշնա­մու հետ գաղտ­նի դա­վա­ճա­նա­կան գործ­ար­քի մեջ մտնե­լու մեջ: Եվ ե­թե Մա­րուք­յա­նի ինք­նա­խոս­տա­վա­նա­կան ցուց­մուն­քից հե­տո Դա­տա­խա­զութ­յու­նը եւ Քննչա­կան կո­մի­տեն չհա­րու­ցեն քրեա­կան գործ, ա­պա նրանք նույն­պես կլի­նեն վե­րո­հիշ­յալ հան­ցանք­նե­րի ան­մի­ջա­կան մաս­նա­կից­նե­րը:

­Սա­կայն վե­րա­դառ­նանք Մա­րուք­յա­նի ինք­նա­խոս­տո­վա­նութ­յա­նը: Ըստ նրա` Ադր­բե­ջա­նը խա­բեց, ինչ­պես Ա­րեւ­մուտ­քին, այն­պես էլ` Նի­կո­լին ու Էդ­մո­նին, Հա­յաս­տա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նութ­յու­նը չճա­նա­չեց, իսկ ար­ցախ­ցի­նե­րին ար­տաք­սեց Ար­ցա­խից: Արդ­յուն­քում` սկու­տե­ղի վրա ստա­նա­լով ե՛ւ Ար­ցա­խը, ե՛ւ Հա­յաս­տա­նի հայ­տա­րա­րութ­յու­նը Ար­ցա­խը Ադր­բե­ջա­նի մաս ճա­նա­չե­լու վե­րա­բեր­յալ: Նույն ըն­թաց­քում Ա­րեւ­մուտ­քը մա­տը մա­տին չխփեց, որ­պես­զի ա­պա­հո­վի իր ա­ռաջ քա­շած ծրագ­րի շրջա­նա­կում Ադր­բե­ջա­նի կող­մից ստանձ­նած պար­տա­վո­րութ­յուն­նե­րի կա­տա­րու­մը: Թեեւ, մեր հա­մոզ­մամբ, Ա­րեւ­մուտ­քը էն գլխից պլա­նա­վո­րում էր Ար­ցա­խի բնակ­չութ­յան տե­ղա­հա­նու­մը, քա­նի որ տար­րա­կան քա­ղա­քա­գի­տա­կան վեր­լու­ծութ­յու­նը ցույց է տա­լիս, որ հենց դա էր Ա­րեւ­մուտ­քի մի­ջանկ­յալ նպա­տակ­նե­րից մե­կը:

Արդ­յուն­քում Էդ­մո­նը վե­րո­հիշ­յալ դա­վա­ճա­նա­կան ծրագ­րի տա­պա­լու­մից հե­տո կես տա­րի մտա­ծեց-մտա­ծեց եւ ո­րո­շեց ան­հա­մաձ­յա­նութ­յուն հայտ­նել Նի­կո­լի հետ ու հրա­ժա­րա­կան տալ: Սա­կայն նա բնավ էլ ի­րեն մե­ղա­վոր չի հա­մա­րում Ար­ցա­խի կոր­ծան­ման հա­մար: Եվ բա­վա­րար­վեց` ըն­դա­մե­նը հրա­ժա­րա­կան տա­լով: Սա­կայն չէ՞ որ նա մեղ­սա­կից է այդ դա­վա­ճա­նա­կան ծրագ­րին եւ թուրք-ադր­բե­ջան­ցի­նե­րի հետ գաղտ­նի դա­վա­ճա­նա­կան հա­մա­ձայ­նագ­րին: Եվ այդ ծրագ­րի տա­պա­լու­մից պետք է ոչ թե հրա­ժա­րա­կան տար ու, ըստ ի­րեն, շա­րու­նա­կեր իր քա­ղա­քա­կան ար­դեն ընդ­դի­մա­դիր գոր­ծու­նեութ­յու­նը, այլ քիչ թե շատ խիղճ ու պա­տիվ ու­նե­ցո­ղը նման դեպ­քե­րում դի­մում է ինք­նաս­պա­նութ­յան: Չէ՞ որ նաեւ Էդ­մո­նի մաս­նակ­ցութ­յամբ մեր ազ­գը կորց­րեց հա­զա­րամ­յակ­նե­րով պահ­պան­ված մեր մար­զե­րից մե­կը, եւ հար­յուր հա­զար հայ դար­ձան փախս­տա­կան, զոհ­վե­ցին մի քա­նի տասն­յակ հայ զին­վոր­ներ եւ քա­ղա­քա­ցիա­կան ան­ձինք, զոհ­վե­ցին նաեւ ռուս խա­ղա­ղա­պահ­ներ: Իսկ Էդ­մո­նը ըն­դա­մե­նը հրա­ժա­րա­կան տվեց տա­քուկ պաշ­տո­նից:

ՆՈՐ ԸՆՏՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՈՒՐՎԱԿԱՆԸ

­Թեեւ, Էդ­մո­նը պնդում է, թե ար­տա­հերթ ընտ­րութ­յուն­ներ չեն սպաս­վում, եւ նա ոչ թե դրա հա­մար է դուրս ե­կել Նի­կո­լի թի­մից, կա­րե­լի է են­թադ­րել, որ կա՛մ Նի­կո­լին հա­նե­լու են Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ո­րոշ­մամբ եւ փո­խա­րի­նե­լու են ծայ­րա­հեղ սո­րո­սա­կան մե­կով, օ­րի­նակ` Անգ­լիա­յի հե­տա­խու­զութ­յան հետ մո­տի­կից ծա­նոթ ԱԽՔ Ար­մեն Գ­րի­գոր­յա­նով, կա՛մ , այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, Նի­կո­լը կգնա ընտ­րութ­յուն­նե­րի եւ կփոր­ձի պահ­պա­նել սե­փա­կան դիր­քե­րը: Եր­կու դեպ­քում էլ Մա­րուք­յա­նին, ո­րը նաեւ «Լու­սա­վոր Հա­յաս­տան» կու­սակ­ցութ­յան նա­խա­գահն է, ձեռհ­տու է տա­րան­ջատ­վել Նի­կո­լից:

Ինչ վե­րա­բե­րում է Էդ­մո­նին, ա­պա նա իր քա­ղա­քա­կան կեն­սագ­րութ­յան մեջ այն­քան է շուռումուռ ե­կել այս կող­մից այն կողմ, որ նա ո­րե­ւէ խոս­քին հա­վա­տա­լու ո­րե­ւէ ա­ռիթ չու­նենք: Միա­ժա­մա­նակ հայտ­նի է, որ վեր­ջին շրջա­նում Էդ­մո­նը զբաղ­ված էր հայ-թուր­քա­կան սահ­մա­նին սահ­մա­նա­մերձ գյու­ղե­րի բնա­կիչ­նե­րին թուր­քա­սի­րութ­յուն հա­մո­զե­լու գոր­ծով: Նա կազ­մա­կեր­պում էր հան­դի­պում­ներ, ո­րոնց ըն­թաց­քում փոր­ձում էր ներշն­չել սահ­մա­նա­մերձ գյու­ղե­րի բնա­կիչ­նե­րին, թե ինչ­պի­սի պայ­ծառ «ա­պա­գա կա» կլի­նի, ե­թե բաց­վի հայ-թուր­քա­կան սահ­մա­նը:

­Նոր ընտ­րութ­յուն­նե­րի վար­կա­ծի օգ­տին են խո­սում նաեւ մի շարք սկան­դա­լա­յին ֆի­գուր­նե­րի ակ­տիվ տե­ղա­շար­ժե­րը: Այս­պես, Նի­կո­լի նախ­կին ակ­տիվ ա­ջա­կից, ՊՆ նա­խա­րար Ար­շակ Կա­րա­պետ­յա­նը Մոսկ­վա­յում նստած ո­րո­շել է ՀՀ-ում ստեղ­ծել կու­սակ­ցութ­յուն: Կու­սակ­ցութ­յուն ստեղ­ծե­լուց ա­ռաջ նա գժտվեց իր, ըստ էութ­յան, միակ դաշ­նա­կից, ի­րեն ռազ­մա­կան գոր­ծիչ ան­վա­նող Գե­ւորգ Գե­ւոր­գա­նի հետ: Գժտ­վե­լու պատ­ճա­ռը, ըստ Գե­ւորգ Գե­ւորգ­յա­նի, Ար­շակ Կա­րա­պետ­յա­նի ան­ձի մեջ է: Սա­կայն կան նաեւ այլ լու­րեր, որ Ար­շակ Կա­րա­պետ­յա­նի ա­ռաջ դրել են ձայ­նագ­րութ­յուն, որ­տեղ Գե­ւորգ­յա­նը բա­ցում է Ար­շակ Կա­րա­պետ­յա­նի գոր­ծու­նեութ­յան ստվե­րա­յին կող­մե­րը: Իսկ այդ կող­մե­րը շատ են` սկսած նախ­կին նա­խա­րա­րի ներ­կա­յիս ֆի­նան­սա­կան ա­ռա­տութ­յան աղբ­յուր­նե­րից, վեր­ջաց­րած նրա քա­ղա­քա­կան կա­պե­րով: Հի­շեց­նենք, որ Ար­շակ Կա­րա­պետ­յա­նը քա­ռօր­յա պա­տե­րազ­մից հե­տո Սերժ Սարգս­յա­նի կող­մից հե­ռաց­վել էր պաշ­տո­նից, պատ­ճառ­նե­րի մա­սին կա­րե­լի է խո­սել այլ ա­ռի­թով: Սա­կայն «նախ­կին» լի­նե­լով` Կա­րա­պետ­յա­նը հեշ­տութ­յամբ սկսեց հա­մա­գոր­ծակ­ցել ու ծա­ռա­յել Նի­կո­լին ու հե­տե­ւա­պես ամ­բող­ջութ­յամբ կի­սում է Նի­կո­լի հետ Ար­ցա­խում ու ՀՀ սահ­ման­նե­րում կրած սար­սա­փե­լի կո­րուստ­նե­րը: Բայց սա էլ ո­րո­շեց կու­սակ­ցութ­յուն բա­ցել…

­Հատ­կան­շա­կան է, որ Ա. Կա­րա­պետ­յա­նի կող­մից կու­սակ­ցութ­յուն հիմ­նե­լու ո­րո­շու­մը զու­գակց­վեց մեկ այլ հե­տաքր­քիր ո­րոշ­մամբ, երբ այդ կու­սակ­ցութ­յան նա­խա­գահ պետք է դառ­նա Շա­հին­յան Հո­վի­կը, ո­րը ժա­մա­նա­կին ե­ղել է Լե­ւոն Տեր-­Պետ­րոս­յա­նի ա­մե­նաե­ռան­դուն ա­ջա­կից­նե­րից մե­կը, հայտ­նի է ե­ղել ընտ­րութ­յուն­նե­րի կեղ­ծա­րա­րութ­յամբ եւ առնչ­վել է կրի­մի­նալ շրջա­նակ­նե­րի հետ` ու­նե­նա­լով «շախ­տի Հո­վո» մա­կա­նու­նը: Դ­րա­նից հե­տո Շա­հին­յան Հո­վի­կը ան­ցել է մի քա­նի քա­ղա­քա­կան շրջա­նակ­նե­րի մի­ջով եւ ա­հա հայտն­վել Կա­րա­պետ­յա­նի կու­սակ­ցութ­յան ղե­կա­վա­րի դե­րում:

­Մեկ այլ հե­տաքր­քիր պատ­մութ­յուն, ո­րը ցույց է տա­լիս մո­տա­լուտ ընտ­րութ­յուն­նե­րի նա­խա­պատ­րաստ­ման գոր­ծըն­թաց, կապ­ված է նույն­պես Մոսկ­վա­յում գտնվող Միհ­րան Պո­ղոս­յա­նի հետ: Այս անձն էլ ժա­մա­նա­կին ե­ղել է ԴԱՀԿ ղե­կա­վար: Ե­ղել է նաեւ Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցութ­յան ան­դամ, այդ կու­սակ­ցութ­յան խմբակ­ցութ­յան պատ­գա­մա­վոր, սա­կայն այժմ հայ­տա­րա­րել է, որ դուրս է գա­լիս Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցութ­յու­նից եւ ստեղ­ծում է իր սե­փա­կան կու­սակ­ցութ­յու­նը: Վեր­ջերս Քեթ­րի­նի Միհ­րա­նը, ո­րը ժա­մա­նա­կին մե­ղադր­վում էր բա­նա­նի ներ­մուծ­ման մե­նաշ­նորհ ու­նե­նա­լու մեջ, եւս հայտն­վեց բա­նա­նա­յին սկան­դա­լի կի­զա­կե­տում: Բանն այն է, որ իր ըն­կե­րութ­յան հաս­ցեով ե­կած բա­նա­նի խմբա­քա­նա­կի մեջ հայտ­նա­բեր­վեց մեծ քա­նա­կութ­յամբ թմրան­յութ: Գոր­ծի շուրջ սկզբից մեծ աղ­մուկ բարձ­րա­ցավ, սա­կայն հե­տո այդ պա­տա­հա­րի մա­սին նա­խընտ­րե­ցին չխո­սել եւ Քեթ­րի­նի Միհ­րա­նի մաս­նակ­ցութ­յու­նը Հա­յաս­տան մե­ծա­քա­նակ թմրան­յու­թեր ներ­մու­ծե­լու պատ­մութ­յան հետ մնաց ա­նո­րոշ: Մ­նում է են­թադ­րել, ին­չի՞ շնոր­հիվ Նի­կո­լը ոչ միան թույլ տվեց Քեթ­րի­նի Միհ­րա­նին շա­րու­նա­կել բա­նա­նի ներկ­րու­մը Հա­յաս­տան, ո­րի դեմ Նի­կո­լը փրփու­րը բե­րա­նին պայ­քա­րում էր ընդ­դի­մա­դիր ե­ղած ժա­մա­նակ, այ­լեւ ին­չո՞ւ ծած­կադմ­փո­ցի են­թարկ­վեց մեկ տոն­նա­յի թմրան­յու­թի պատ­մութ­յու­նը: Եվ արդ­յո՞ք այս­պի­սի հան­գա­մանք­նե­րում Միհ­րան Պո­ղոս­յա­նը կա­րող է գոր­ծել ան­կաշ­կանդ…

­Հաս­կա­նա­լի է, որ նոր ընտ­րութ­յուն­ներ Նի­կո­լի հա­մար անց­կաց­նե­լը կլի­նի սար­սա­փե­լի ծանր: Ըստ բո­լոր հար­ցում­նե­րի` նա ու­նի 12-14 տո­կոս ա­ջակ­ցութ­յուն: Սա­կայն բանն այն է, որ ո­րե­ւէ այլ ընդ­դի­մա­դիր ուժ այ­սօր չու­նի ան­գամ դա: Եվ հա­վա­նա­բար ընտ­րութ­յուն­նե­րը հաղ­թե­լու եւ դրան­ցից հե­տո կա­ռա­վա­րութ­յուն ձե­ւա­վո­րե­լու Նի­կո­լի տակ­տի­կան լի­նե­լու է նույ­նը, ինչ 2021 թվա­կա­նի ԱԺ-ի, կամ էլ` 2023 թվա­կա­նի Ե­րե­ւա­նի ա­վա­գա­նու ընտ­րութ­յուն­նե­րում: Այ­սինքն` ընտ­րութ­յուն­նե­րի մաս­նա­կից դարձ­նել հնա­րա­վո­րինս շատ կու­սակ­ցութ­յուն­նե­րի, փո­շիաց­նե­լով նրանց մի­ջեւ ընդ­դի­մա­դիր ընտ­րա­զանգ­վա­ծի ձայ­նե­րը: Միա­ժա­մա­նակ թույլ չտա­լով, որ­պես­զի ընդ­դի­մութ­յու­նը ձե­ւա­վո­րի միաս­նա­կան ճա­կատ: Փոր­ձը ցույց է տա­լիս, որ Նի­կո­լի այդ տակ­տի­կան բե­րել է հա­ջո­ղութ­յան, իսկ թե ինչ լծակ­նե­րով նա թույլ չտ­վեց, որ­ նա­խորդ ընտ­րութ­յուն­նե­րում ընդ­դի­մութ­յու­նը ձե­ւա­վո­րի միաս­նա­կան ճա­կատ հայտ­նի է, դրանք եր­կուս­ն են` քրեա­կան հե­տապն­դում­ներ եւ տնտե­սա­կան ար­տո­նութ­յուն­ներ: Այ­սինքն` հին եւ փորձ­ված մտրա­կի եւ քաղց­րաբ­լի­թի հայտ­նի տակ­տի­կան:

Ի՞ՆՉ ԿԱՍԻ ԱՐԱՅԻԿԸ

Ինչ­պես հայտ­նի է, Ար­ցա­խի նախ­կին նա­խա­գահ Ա­րա­յիկ Հա­րութ­յուն­յա­նի ադր­բե­ջա­նա­կան հե­ռուս­տա­տե­սութ­յա­նը տված հար­ցազ­րույ­ցը կհրա­պա­րակ­վի մար­տի 28-ին: Ինչն է պատ­ճա­ռը, որ ադր­բե­ջան­ցի­նե­րը 20 օր ձգձգե­լու են այդ հար­ցազ­րույ­ցի հրա­պա­րա­կու­մը: Բանն այն է, որ Ա­րա­յիկ Հա­րութ­յուն­յա­նը քա­ջա­տեղ­յակ է, թե՛ 44-օր­յա պա­տե­րազ­մի հայ­կա­կան կող­մից ձա­խող­ման բո­լոր նրբութ­յուն­նե­րին, եւ թե՛ Ար­ցա­խի բռնա­գաղ­թի այն­պի­սի ման­րա­մաս­նե­րի, ո­րոնք կա­րող է Նի­կո­լին, եւ ոչ միայն նրան, դնել վերջ­նա­կան փա­կու­ղու ա­ռաջ: Ըստ էութ­յան, այդ 20 օ­րը տրված է Նի­կո­լին որ­պես վերջ­նա­գիր Ադր­բե­ջա­նի ե­րեք պա­հանջ­նե­րի կա­տար­ման հա­մար` նախ Զան­գե­զու­րի մի­ջանց­քը եւ ա­պա չորս գյու­ղե­րի հանձ­նու­մը, եւ, վեր­ջա­պես սահ­մանդ­րա­կան հան­րաք­վեն: Ե­թե հաշ­վի առ­նենք, որ Ռու­սաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րար Սեր­գեյ Լավ­րո­վը նույն­պես ակ­նար­կել է 44-օր­յա պա­տե­րազ­մի հետ կապ­ված եւ դրա­նից հե­տո Նի­կո­լի վե­րա­բեր­յալ աղմ­կա­հա­րույց բա­ցա­հայ­տում­նե­րի ա­ռու­մով,ա­պա Նի­կո­լը մին­չեւ մար­տի 28-ը կա՛մ պետք է կա­տա­րի Ա­րեւ­մուտ­քի պա­հան­ջը, կա՛մ Ռու­սաս­տա­նի, կա՛մ էլ Ադր­բե­ջա­նի: Ե­րեք դեպ­քում էլ Նի­կո­լի եր­գը երգ­ված է լի­նե­լու: Եվ վեր­ջա­պես կա չոր­րորդ տար­բե­րա­կը` այս 20 օր­վա մեջ հայ­տա­րա­րել ար­տա­հերթ ընտ­րութ­յուն­նե­րի մա­սին` փոր­ձե­լով հե­տաձ­գել վերջ­նա­կան հան­գու­ցա­լուծ­ման պա­հը:

Ա.ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ