Անկախ նրանից, ուզում ենք, թե` ոչ, ՍԴ նախագահ շարունակում է մնալ Հրայր Թովմասյանը. Վահե Գրիգորյան

 «Իրավունք TV»-ի տաղավարում իրավաբան, սահմանադրական իրավունքի մասնագետ ՎԱՀԵ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ հետ զրուցել ենք Սահմանադրական դատարանի շուրջ ստեղծված իրավիճակի եւ հնարավոր զարգացումների մասին:

- Պարոն Գրիգորյան, գուցե տարօրինակ հնչի հարցը, բայց ո՞վ է հիմա Սահմանադրական դատարանի նախագահը:

– ՍԴ նախագահը շարունակում է մնալ, եթե չեմ սխալվում, արձակուրդի մեջ գտնվող Հրայր Թովմասյանը: Սահմանադրական փոփոխությունների իրականացումից հետո`  ամեն դեպքում, պետք էր կատարել որոշակի փոփոխություններ Սահմանադրական դատարանի մասին օրենքում, ինչը ընդունեց թե՛ կառավարությունը, թե՛ Ազգային ժողովը: Եվ ի ապացուցումն դրա` մենք տեսանք, որ Սահմանադրական դատարանի մասին օրենքում նույնպես կատարվեցին փոփոխություններ: Բայց քանի դեռ այդ փոփոխություններն ուժի մեջ չեն մտել, Հրայր Թովմասյանը շարունակում է մնալ Սահմանադրական դատարանի նախագահ:

– Այս դեպքում` ո՞վ է այն մարդը, ով հիմա նստած է ՍԴ նախագահի աթոռին: Նկատի ունեմ` Աշոտ Խաչատրյանին, որին նույնիսկ իշխանությունը չէր կողմնորոշվում ինչպես ներկայացնի` որպես ՍԴ նախագահի պաշտոնակատար, ժամանակավոր փոխարինող, թե այլ կերպ:

– Եթե չեմ սխալվում, պարոն Խաչատրյանը հայտնել էր, որ ինքը չի հանդիսանում ՍԴ նախագահի պաշտոնակատար: Քանի որ ՍԴ նախագահը եւ փոխնախագահը գտնվում են արձակուրդում, հետեւաբար Աշոտ Խաչատրյանն այդ հիմքով կարող է հանդիսանալ ՍԴ նախագահի պաշտոնական լիազորությունները ժամանակավորապես կատարող: Բայց մենք խոսում ենք ոչ թե ժամանակավորապես լիազորությունների կատարումից, այլ թե ով է ՍԴ նախագահը: Հետեւաբար, քանի դեռ ՍԴ նախագահն ու փոխնախագահն արձակուրդում են, եւ Սահմանադրական դատարանի մասին օրենքի փոփոխությունները չեն մտել ուժի մեջ, անկախ այն հանգամանքից, մենք ուզում ենք, թե` ոչ կամ ինչպես են ուզում մնացածը, ՍԴ նախագահը շարունակում է մնալ Հրայր Թովմասյանը:

– Վերջերս ականատես եղանք, որ ՍԴ երեք դատավորի թույլ չտվեցին մտնել Սահմանադրական դատարանի շենք: Իսկ նրանք շարունակո՞ւմ են հանդիսանալ ՍԴ դատավորներ, թե` ոչ:

– Ակնհայտ է, որ քանի դեռ Սահմանադրական դատարանի մասին օրենքում կատարված փոփոխությունները չեն մտել ուժի մեջ, այդ անձինք շարունակում են մնալ ՍԴ դատավորներ: Ուստի` նրանց մուտքը խոչընդոտելը դեպի իրենց աշխատավայր` Սահմանադրական դատարան, հակաիրավական եւ հակաօրինական է: Ես ակնկալում եմ, որ համապատասխան մարմինները նրանց մուտքը խոչընդոտողներին կենթարկեն պատասխանատվության, քանի որ ոստիկանությունը չէ այն մարմինը, որը պետք է որոշի` արդյոք իրավական ակտը մտել է ուժի մեջ, թե` ոչ: Քանի դեռ օրենքը շարունակում է մնալ չստորագրված, այն չի մտել ուժի մեջ եւ ենթակա չէ կատարման:

– Օրենքն ուժի մեջ կմտնի այն ժամանակ, երբ 21-օրյա ժամկետում ՀՀ նախագահը ստորագրի այն: Բայց նա կարծես ակնարկել է, որ չի ստորագրելու: Ի՞նչ է լինելու հիմա:

– ՀՀ Սահմանադրության 124-րդ հոդվածի առաջին մասի համաձայն` ՀՀ նախագահը ստորագրում է օրենքներն այն ստանալուց հետո 21-օրյա ժամկետում: ՀՀ նախագահը կարող է ստորագրել օրենքները կամ դրանք վիճարկել Սահմանադրական դատարանում: Սակայն, նույն 124-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն, եթե նախագահը 21 օրում չի կատարում տվյալ հոդվածով սահմանված պարտականությունները, այսինքն` վերոնշյալ ժամկետում չի ստորագրում իրեն ուղարկված օրենքները եւ չի վիճարկում դրանք ՍԴ-ում, ապա 21-օրյա ժամկետն ավարտվելուց հետո` նոր միայն ՀՀ Ազգային ժողովի նախագահը ստանում է լեգիտիմ լիազորություն 5-օրյա ժամկետում ստորագրելու այդ օրենքները: Հետեւաբար, Արմեն Սարգսյանի կողմից որեւէ ուղերձով կամ անգամ իրավական ակտով ակնարկելը կամ հայտնելը, որ վերջինս չի ստորագրելու օրենքները, չի նշանակում, որ 21-օրյա ժամկետն ավարտվում է: Սահմանադրությունը հստակ սահմանել է 21-օրյա ժամկետ, այն պետք է պահպանվի, որից հետո` միայն ԱԺ նախագահը կարող է ստորագրել տվյալ օրենքում կատարված փոփոխությունների մասին օրենքը:

– Փաստորեն, կարո՞ղ ենք ասել, որ գործող օրենքներով եւ Սահմանադրությամբ` ՀՀ  նախագահն իրապես «եղանակ փոխող» չէ: Կստորագրի, թե` ոչ, որեւէ մեկին չի հուզում, քանի որ ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանն էլ ասաց, որ ինքը պատրաստ է «մեծ հաճույքով» ստորագրել:

– Եթե խոսքը տվյալ իրավահարաբերությունների մասին է, ապա նախագահն օգտվել է իր լիազորություններից: Չպետք է մոռանալ, որ ՀՀ նախագահը Սահմանադրության պահպանման երաշխավորն է, վերջինիս լիազորությունների մեջ է մտնում 21-օրյա ժամկետում ստորագրել-չստորագրելը, այդ լիազորությունները փոխանցել ԱԺ նախագահին կամ վիճարկել օրենքները Սահմանադրական դատարանում: Տվյալ դեպքում նախագահն օգտվել է իր լիազորություններից:

– Կարծում եք` իսկապե՞ս ՀՀ նախագահը Սահմանադրության պահպանման երաշխավորն է, որովհետեւ գոնե վերջին շրջանում ՍԴ-ի շուրջ տեղի ունեցած ոտնձգությունների վերաբերյալ երբեւէ չենք տեսել ու լսել, որ նախագահը որպես երաշխավոր հանդես գա: Նա միայն հնարավոր բոլոր առիթների դեպքում հիշեցնում է, որ իր լիազորությունները սահմանափակված են:

– Եթե խոսքը ՀՀ նախագահի պաշտոնի մասին է, ապա` այո, այդ պաշտոնը զբաղեցնող յուրաքանչյուր անձ պարտավոր է հետեւել Սահմանադրության պահպանմանը: Թե այդ պաշտոնը զբաղեցրած անձերն ինչպես են դրսեւորում իրենց իրավական վարքագիծը, դրան չեմ անդրադառնա, քանի որ իրավաբանության սահմաններից դուրս է: Բայց հանուն արդարության պետք է նշեմ, որ ունենք դեպք, որ բանկային գաղտնիքի մասին օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու մասով ՀՀ նախագահը դիմել էր Սահմանադրական դատարան: Իսկ ՍԴ-ն այն ճանաչել էր ՀՀ Սահմանադրությանը հակասող, ինչը շատ կարեւոր քայլ էր, որովհետեւ դրա միջոցով բանկային գաղտնիքը դեռ որոշակի ժամանակ կշարունակի ավելի դժվարամատչելի լինել, քան այն նախատեսում էր դարձնել տվյալ օրենքով:

– Դուք ժամանակին պնդում էիք, որ Սահմանադրական դատարանում ճգնաժամ չկա, այսօր այն հասունացե՞լ է:

– Նախորդ տարի այս օրերին, եթե չեմ սխալվում, հայտարարվեց, որ Սահմանադրական դատարանում կա ճգնաժամ, ինչը յուրաքանչյուր իրավագետ, իրավաբան, սահմանադրական իրավունքի մասնագետ, ով միջին մակարդակի առնվազն տիրապետում է Սահմանադրությանը, տեսնում էր, որ որեւէ ճգնաժամ ՍԴ-ում չկար: Բայց նախորդ ամսին տեղի ունեցած սահմանադրական փոփոխությունների ուժով ոչ միայն ՍԴ-ում, այլ ամբողջ ՀՀ-ում առաջացավ սահմանադրական ճգնաժամ, քանի որ Սահմանադրության փոփոխությունները կատարվեցին` առանց Սահմանադրական դատարանի համապատասխան որոշման, որը պետք է սահմաներ` արդյոք այդ նախագիծը համապատասխանում է Սահմանադրությանը, թե` ոչ: ՀՀ Սահմանադրության 168-րդ հոդվածի համաձայն` ՀՀ սահմանադրական դատարանը` մինչեւ սահմանադրության փոփոխությունների ընդունումը, ինչպես նաեւ հանրաքվեի դրված իրավական ակտի վերաբերյալ տալիս է որոշում:

– Հիմա ինչպե՞ս կարող ենք գնահատել իրավիճակը` երկրում սահմանադրական կարգը տապալվա՞ծ է, թե՞ կիսատապալված:

– Քրեական որակումներ տալու համար գոյություն ունեն նախաքննական, հետաքննական մարմիններ: Եթե առկա է հանցակազմ, ապա հետաքննության եւ նախաքննության իրավունք ունեցող մարմինները պարտավոր են անդրադառնալ այդ հարցին: Բայց միանշանակ է, որ խախտվել են ՀՀ Սահմանադրության մի շարք հոդվածներ, ընդ որում` խախտվել են ոչ միայն օրենքի ընդունման, այլեւ դրանից առաջացող հետեւանքի մասով: Եթե Սահմանադրական դատարանի մի քանի դատավորների լիազորություններ դադարեցվում են միաժամանակ, ապա առաջանում է Սահմանադրական դատարան դիմող անձանց համար դատարանների մատչելիության սկզբունքի խախտում, քանի որ այն անձինք, այն սուբյեկտները, ընդ որում` սուբյեկտները կարող են լինել ինչպես դատական գործերով, այնպես էլ սահմանադրական մարմինների միջեւ ծագած վեճերով, զրկվում են ՍԴ-ում իրենց լիազորությունները իրականացնելու, այսինքն` դիմելու, արդյունքը ստանալու իրավունքից, ինչն անընդունելի էր, եւ դժվար էր պատկերացնել, որ երբեւէ Հայաստանում նման կոպիտ եղանակով կարող է խախտվել Սահմանադրությունը:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Հարցազրույցն ամբողջությամբ դիտե՛ք տեսանյութում.  

Այս թեմայով Մեզ համախմբողը մեր բարոյական արժեքները կոնսոլիդացնող Հայ Առաքելական եկեղեցին է. Մարինա Խաչատրյան Մի կողմ դնենք տարաձայնությունները, համահայկական այս շարժումը պետք է ձեւավորի մեր ապագան. Վարդանյան Պետք է շտապ ձեւավորել ժամանակավոր կառավարություն. Վահե Գրիգորյան Զարմանք Պահը երկրի համար օրհասական է, եւ սխալվելու իրավունք չկա. Վահան Բաբայան