«Այլեւս չեմ կարողանում լռել՝ այդ ո՞ւմ եք խաբում, ո՞ւմ եք էշի տեղ դնում».ԱՐՏՅՈՄ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Մշակութային«Իրավունքը» զրուցել է դերասան ԱՐՏՅՈՄ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆԻ հետ:
— Ձեզ չենք տեսնում էկրաններին, ո՞րն է պատճառը, որ դադարել եք նկարահանվել:
— Մեր երկրում այնքան պրոբլեմներ կան, որ ես ինձ չեմ կարող թույլ տալ՝ մարդկանց ծիծաղեցնել: Այսօր բոլորիս սիրտը ցավում է, ո՞նց ծիծաղեցնեմ:
— Մեր երկրում ի՞նչը չեք կարողանում հանդուրժել:
— Երկրի պետական համակարգում կա համատարած գլոբալ անգործություն: Ես ափսոսում եմ այն մեծ ներդրումը, որ արվել է Պարեկային ոստիկանության համար, որովհետեւ մի քանի տարի հետո փոշիանալու է այնպես, ինչպես միշտ եղել է: Մի քանի տարի հետո այդ մեքենաները պետությունից դուրս կգրեն, իրար մեջ-մեջ կանեն: Ու այդ համակարգը կփլուզվի: Ես չեմ ուզում սեւացնել այդ համակարգը, որովհետեւ իրականում մարդիկ կան այնտեղ աշխատող, որոնք հասկացել են իրենց աշխատանքի առաքելությունը: Ուղղակի, ուզում եմ, որ այդ համակարգը ճիշտ աշխատի, մեր պետությունը, ի վերջո, ճիշտ կետից սկսի: Իսկ այս պահին ես տեսնում եմ ուրիշ բան, որ մեր իշխանության կոպեկ-կոպեկ հավաքելու քաղաքականությունը սկսվում է ուրիշ տեղից, ուրիշ կետից:
— Դուք վերջերս կոնֆլիկտ ունեցաք պարեկների հետ: Ինչո՞ւ չեք ընդունում այն փաստը, որ սխալ եք եղել, տուգանվել եք: Միգուցե դրա համա՞ր եք մեղադրում պարեկային ծառայությանը:
— Լուսարձակների հետ կապված՝ պարեկների հետ իմ ունեցած կոնֆլիկտը շատերը սխալ են հասկացել: Ես պետությունից արտոնություններ չեմ ուզում: Միգուցե կարողանամ իրավունք վերապահել իմ մեքենայի համար, բայց ոչ թե ինձ համար: Ինձ, օրինակ, ասում են՝ մեղավոր ես, տուգանվել ես լուսարձակների համար, էլ ի՞նչ ես ուզում: Նախ՝ սկսենք նրանից, որ ես մեղավոր չեմ, որովհետեւ օրենքն ուժի մեջ էր մտել 2007թվականից, գրեթե բան չկար այդ լուսարձակների մասով: Այնտեղ ավելի շատ կար հակաառեւանգման, ձայնաազդանշանային համակարգերի մասին: Լույսերի մասին մի տողով էր ինչ-որ բան գրված: Լավ, ընդունենք, որ 2007թվականին ինչ-որ մեկը գրել է այդ օրենքը, ու ընդունվել է, բայց օրենքը գրելիս որեւէ մեկը տեղյա՞կ էր, որ 2020 թվականին պատերազմ կլիներ…Պատերազմի ժամանակ այս մեքենան Արցախի ամենաանհասանելի մասերում հազարավոր երեխաների հաց ու ջուր է տվել: Այսինքն՝ ես այդ նույն պարեկային ոստիկանին նույնիսկ դա չեմ կարող բացատրել, որ վաղը չէ մյուս օրը, եթե Աստված չանի, պատերազմ լինի, եւ մենք գնանք դիրքեր, այդ մեքենայի լույսերը մեզ պետք է գալու: Եկեք չմոռանանք, որ երկու տարի առաջ Ադրբեջանում բոլոր ամենագնացները, մասնավորապես՝ պիկապները հավաքեցին եւ օգտագործեցին պատերազմում: Մեր պետությունը եթե մի քիչ խելք ունենա, նման մեքենաներին պետք է արտոնություն տա՝ ոչ միայն պատերազմի դեպքում, այլ՝ ընդհանրապես: Մեր երկիրը լեռնային գոտում է, եթե ուզում ենք Հայաստանը տեսնենք, տուրիզմի համար պետք են նման մեքենաներ: Իսկ մենք պետք է Հայաստանը տեսնենք, որ հասկանանք, թե ինչ երկիր է: Որովհետեւ այսօր Հայաստանում ապրող մարդիկ կան, որոնք ասֆալտից դուրս չեն եկել: Իսկ Հայաստանը տեսնելու համար պետք է արտաճանապարհային երթեւեկություն կազմակերպել: Եթե տեսնեն, սիրեն, տուրիստներին էլ կբերեն: Բայց մեզ մոտ քաղաքականությունը հիմա այլ տեղ է գնում: Օրենքի երկիր ստեղծելու քաղաքականությունն է առաջ քաշվում՝ հաշվի չառնելով, որ օրենքի երկիր ստեղծելուց առաջ պետք է լինի իրավունքի երկիր, որտեղ մեզնից յուրաքանչյուրը կունենա իր իրավունքները: Խնդիրն այդտեղ է:
— Պատերազմի ժամանա՞կ էլ եք տուգանվել:
— Պատերազմի ժամանակ իմ մեքենան մոտավորապես 30-40 հազար կիլոմետր վազք է ունեցել դեպի Արցախ: Տոննաներով բեռ է տարել: Չհաշված՝ ես ուղեկցել եմ այլ մեքենաների, որոնք ուզեցել են ինձ հետ գալ: Բնականաբար, այդ ամենը ես եմ կազմակերպել ու տարել: Ու այդ ընթացքում՝ հենց 44-օրյա պատերազմի ամսաթվերի մեջ, ես տուգանվում եմ արագաչափերով, տուգանվել եմ Արցախ մտնող ճանապարհներում՝ Վարդենիսում, Քարվաճառում, Գորիսում, ինչքան տեսախցիկ կա, ֆիքսում են դա: Երբ այդ ակտերը եկան (մոտավորապես` 200 հազար դրամի մասին էր խոսքը), ջղայնացա, որ այս օրենքի մեջ աշխատող մարդիկ տեսախցիկները ֆիքսելիս հաշվի չեն առել, որ Արցախ գնալու ճանապարհներին է դա եղել, վրան բեռ կա, ման գալու չի գնում: Այդ օրերին տարբերակ չունեի ոչ մեկին դիմելու, որովհետեւ, նորից եմ ասում՝ համատարած անգործություն էր տիրում: Իմ ծանոթները դրսից փող ուղարեցին, ես այդ խախտումների մի մասը տվեցի, մյուս մասը չտվեցի սկզբունքորեն: Հասկացա, որ եթե ես այդ գումարները մուծեմ, ուրեմն՝ մասնակցում եմ այդ հանցավոր էշությանը: Ու ես չմուծեցի: Բնականաբար, հետո ուղարկեցին հարկադիր՝ ԴԱՀԿ: Այս երկրում ընկա սեւ ցուցակի մեջ, որպես քաղաքացի, ես չկամ:
— Այսինքն՝ մեքենան օգնություն է տարել 44-օրյա պատերազմի մասնակիցներին ու խրախուսանքի փոխարեն՝ տուգանվե՞լ է:
— Պատերազմի առաջին օրերին վազում էի կամավորական ջոկատների հետեւից, որ ինձ էլ տանեն Արցախ: Եվ երբ վերջապես մի գնդապետի գտա, խնդրեցի իրենց, որ ինձ գրանցեն: Ինքն ինձ հարցրեց՝ ի՞նչ զենքի եք տիրապետում: Ասացի՝ ոչ մի, որովհետեւ զինվորական ծառայության չեմ գնացել: Պատասխանեց, որ եթե զենքի չես տիրապետում, գնա տուն, դու մեզ պետք չես: Խնդրեցի, որ աշխատասենյակից դուրս գա եւ իմ մեքենան տեսնի, որովհետեւ կարող է մեքենաս իրենց պետք գա: Այդ մարդն իր աշխատասենյակից դուրս եկավ, տեսավ իմ մեքենան ու ասաց՝ «Ավտոյի վրա պուշկեն ձգեք»: Ես դրանով արտոնություն չեմ ուզում: Նույնիսկ այդ օրերին ինձ զանգել են, ասել են՝ քեզնից ուզում ենք շնորհակալություն հայտնենք, ասել եմ՝ այդ ամենը չեմ արել մեդալի կամ շնորհակալության համար, իմ պարտքն է եղել: Այսօր խնդիրն այն է, որ անգրագիտությունը հասել է այն աստիճանի, որ եթե օրենքում գրված է, որ այս լուսարձակները չի կարելի, ես դա ընդունում եմ: Ասում եմ՝ հանեք, վերցրեք: Ասում են՝ չէ, դու հիմա պետք է հանես: Ասում եմ՝ ընդունենք ես 20 տարեկան փխրուն, նուրբ աղջիկ եմ, ո՞նց հանեմ: Բացատրում եմ՝ ես դերասան եմ, դրանից չեմ հասկանում, մասնագետն է տեղադրել, եթե պետք է, դուք քանդեք: Ասում են՝ մենք գործիք չունենք: Բայց չէ՞ որ օպերացիա են իրականացնում, ուրեմն՝ արգելված բանը պետք է հանեն: Նրանց քշած երեք մեքենայի արժեքը 100 հազար դոլար է, բայց մեջը «կլյուչների» հավաքածու չունե՞ն: Ձյունը գալիս է, իսկ ես տիկնոջս հետ 2 ժամ նստած, իրենց էշությունն եմ լսում: Ասացի՝ քանդեք, տարեք, ինձ պետք չի: Լավ, օրենքը գրողը չի մտածել, դուք էլ այդքան լոգիկա չունե՞ք, որ նման կերպ չի կարելի խոսել քաղաքացու հետ: Ու այդ հիմարությունը, որ գրված է, եւ շարունակում են կիրառել ու դրանով քերել գումար քաղաքացիներից, այս ամենը մեկ բառով անվանում եմ՝ պետական ռեկետ: Այսինքն՝ կարեւորը քերեն ժողովրդից ցանկացած կերպով, եւ կապ չունի, թե ինչ: Ու երբ հարցնում ես՝ մեր փողերը հավաքում եք, ի՞նչ եք անելու, ցանկացած իշխանամետ ռեֆլեքսորեն պատասխանում է՝ գնում է մեր փողը բանակ: Ու հենց ասում են բանակ, ես բլոտի լեզվով ասում եմ՝ «քուանշ»: Ես ինքս զինվոր տղա ունեմ եւ ես եմ պահում նրան հացով, ջրով, հագուստով: Ես իմ երեխուն մենակ պատրոն ու զենք չեմ տարել: Ո՞ւմ եք խաբում, ո՞ւմ եք էշի տեղ դնում: Իմ վրդովմունքն այն է, որ այլեւս չեմ կարողանում լռել: Ես ընդհանրապես պարտքեր չունեմ ու եթե ունեմ, դա պետությանն է: Իսկ ես չեմ համարում, որ իրենց պարտք եմ: Դեռ հարց է՝ ով ում է պարտք:
— Ընդունված օրենքի մեջ ի՞նչն է Ձեզ վրդովեցրել:
— Եթե 2007 թվականից չի կարելի տեղադրել լուսարձակ մեքենայի վրա, ինձ մոտ հարց է առաջանում՝ արգելված ապրանքը ո՞նց է հայտնվում մեր շուկայում: Այսինքն՝ պետական մակարդակով հանցագործություն է տեղի ունենում: Սահմանից անցնում է այդ ապրանքը, մաքսազերծվում է, հարկվում է, գալիս է խանութ ազատ վաճառքի: Խանութում ՀԴՄ կտրոնը խփվում է, նորից հարկվում է: Ես վերցնում եմ, տեղադրում եմ ու այստեղ բռնվո՞ւմ եմ: Այդ ի՞նչ է նշանակում: Այս ամեն ինչը արդեն աբսուրդի ժանրից է...
ՆՈՒՆԵ ԶԱՔԱՐՅԱՆ