ԼԱՎՐՈՎԻ ՀԱՅՏԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ՆԻԿՈԼԻՆ ԿՐԿԻՆ ՄՂԵԼ Է ԱՆԿՅՈՒՆ

Օգոստոսի 20-ին Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը «Տրուդ» թերթին տրված հարցազրույցում սենսացիոն մի հայտարարություն է արել, որը, չգիտես ինչու, Հայաստանի իշխանությունների կողմից որեւէ կերպ չմեկնաբանվեց: Անդրադառնալով տավուշյան դեպքերին` Սերգեյ Լավրովը նշեց, որ «յուրօրինակ ձգանի դեր է խաղացել նաեւ աշխարհագրական գործոնը: Հայկական կողմի որոշումը` վերականգնել սահմանային հին  անցակետը, որ ադրբեջանական արտահանման խողովակաշարերից 15 կմ հեռավորության վրա է, առաջ է բերել մեկի անհանգստությունը, մյուսի չարդարացված պատասխան ռեակցիան, եւ արդյունքում գործի դրվեց դիմակայության թափանիվը` ամենաանկանխատեսելի հետեւանքներով»:

Փաստորեն Լավրովը հայտարարեց հետույալը` կոնֆլիկտի «ձգանը իջեցրեց» հայկական կողմը, երբ վերականգնեց սահմանային դիրքը:

Երկրորդ` սահմանային դիրքը գտնվում է հայկական տարածքում:

Երրորդ` Ադրբեջանն ավելի քան անհրաժեշտ է՝ անհանգստացավ, սակայն անհանգստանալու տեղ ունի, քանի որ 15 կմ հեռավորությունը անմիջապես վտանգում է նրա խողովակաշարերը:

Չորրորդ` հայկական կողմի պատասխանը եղել է չարդարացված ուժեղ:

Կարծես թե,  Լավրովը կոնֆլիկտի պատասխանատվության մեծ բաժինը դնում է Հայաստանի վրա, քանի որ հենց հայկական կողմին է մեղադրում «ձգանը իջեցնելու» մեջ: Զարմանալի է, որ հայկական իշխանությունների կողմից որեւէ հերքման փորձ անգամ չհնչեց: Ու թեեւ, մինչ Լավրովը հայկական մեդիա դաշտում շատ-շատ է հնչեցվել այն հանգամանքը, թե մեր զինված ուժերը վերականգնել են դիրքերից մեկը, եւ դա ներկայացվում էր մեծ հպարտությամբ, բայց մի բան է, երբ դա ասում են փորձագետները, քաղաքագետները ու լրագրողները, մեկ այլ, երբ դա հնչում է ՌԴ ԱԳ նախարարի հարցազրույցում:

Հետեւապես ծագում են հետեւյալ հարցերը`

1. Արդյոք Նիկոլը տվե՞լ էր հրաման՝ դիրքային առաջխաղացման վերաբերյալ, եւ եթե այո, ապա ի՞նչ էր նշանակում իր հայտարարությունը, թե գուցե ադրբեջանական «Ուազը» մոլորվել էր: Դա թատերական ներկայացո՞ւմ էր: Իսկ եթե Նիկոլը նման հրաման չէր տվել, ապա ինչպե՞ս են առանց իր հրամանի, կատարվում այդպիսի լուրջ գործողություններ:

2. Ինչումն էր կայանում հենց այս փուլում դիրքային փոփոխություն նախաձեռնելու անհրաժեշտությունը, որը, անկասկած, պետք է բերեր բախումների ու զոհերի:

3. Եթե դիրքային բարելավումները Նիկոլի կողմից կարեւորվում են, ապա ինչո՞ւ 2018թ.  մայիս-հունիս ամիսներին նա առանց  դիմադրության  զիջեց բազմաթիվ դիրքեր Նախիջեւանի հետ սահմանում, դրանով վտանգի տակ դնելով  Սյունիք տանող մայրուղին, որը  ադրբեջանցիների դիրքերի առաջխաղացման արդյունքում հայտնվեց նշանառության  տակ:

4. Արդյոք  ի՞նչ հետեւանքներ էր կանխատեսել Նիկոլը՝  տավուշյան գործողության «ձգանը իջեցնելուց» առաջ: Կանխատեսո՞ւմ էր Թուրքիայի ակտիվ միջամտությունը, ի՞նչ էր սպասում Ռուսաստանից եւ ՀԱՊԿ-ից, եւ ինչո՞ւ էր իր ներակացուցիչը ՀԱՊԿ-ից պահանջում միջամտություն:

Այս բոլոր հարցերը պետք է ստանան իրենց պատասխանը, եւ հավանաբար կգա ժամանակը, երբ տավուշյան սահմանային դեպքերի կապակցությամբ կստեղծվի ԱԺ քննիչ հանձնաժողով, որպեսզի պատասխան տա, թե ի՞նչ է իրականում կատարվել այդտեղ: Ու եթե ճիշտ է Լավրովի հայտարարությունը, որը, կրկնում ենք, մինչ օրս ՀՀ իշխանությունների կողմից հերքված չէ, եւ ըստ որի՝ հենց հայկական կողմն է «իջեցրել ձգանը», ապա արդյոք դրա մեջ կա՞ր ռազմական անհրաժեշտություն, թե՞ դա արվել է` աշխարհաքաղաքական դրդապատճառներից ելնելով: Մասնավորապես, ինչպես նշում են մի շարք  ռուս փորձագետներ, Ռուսաստանը ներքաշելու ինչ-ինչ  բարդ իրավիճակների մեջ` այդտեղից բխող  բազմաթիվ հետեւանքներով` ընդհուպ ռուս սահմանապահների եւ ռուսական ռազմակայանի Հայաստանից դուրսբերման եւ Հայաստանի  ՀԱՊԿ-ի անդամակցության դադարեցման համար: Համենայնդեպս, բազմաթիվ ռուս փորձագետներ խիստ բացասական էին ներկայացնում տավուշյան դեպքերը, իսկ Հայաստանում ծվարած սորոսազգիները ընդհակառակը՝ անսպասելիորեն դարձել էին սուպերհայրենասերներ եւ կոչ էին անում ընդլայնել կոնֆլիկտը եւ գրոհել դեպի Ադրբեջանի խորքերը: Այսինքն, ինչպես նույն հարցազրույցում նշում է Լավրովը` Ռուսաստանը կատարեց օպերատիվ գործողություններ` սահմանային կոֆլիկտը մարելու ուղղությամբ, իսկ սորոսականները` ընդհակառակը ամեն ինչ անում էին այն թեժացնելու համար: Ընդ որում, Հայաստանի զիված ուժերի գործողությունները Լավրովը գնահատեց անհամաչափ: Միաժամանակ տարբեր աղբյուրներ պնդում են, որ Ռուսաստանը կատարեց իր պարտավորությունները եւ հակաօդային պաշտպանության համակարգը, որը համատեղ է՝ հայ-ռուսական, գործեց անխափան՝ ոչնչացնելով թշնամու 13 անօդաչու թռչող սարք: Բացի այդ, Ռուսաստանը անմիջապես նախաձեռնեց լայնածավալ զորավարժություն Ադրբեջանի սահմաններին կից եւ իրականացրեց քաղաքական գործողություններ Թուրքիայի անհամաչափ ոգեւորությունը կասեցնելու համար: Բոլոր դեպքերում իշխանական քարոզչամեքենան տավուշյան դեպքերը փորձեց նաեւ ներկայացնել ներքաղաքական  խնդիրները մեղմելու համար, այդ թվում՝ կորոնավարակի հետ առնչվող խայտառակ իրավիճակը, որը ձեւավորվել էր բացառապես Նիկոլի ու իր քաղաքական թիմի մեղքով: Այն, որ Նիկոլը տավուշյան սահմանային կոնֆլիկտը համարում է իր հաղթանական փոքրիկ պատերազմը, վկայում է նաեւ այն փաստը, որ անսպասելի մեծ թվով բարձր պարգեւներ տրվեցին: Այն դեպքում, երբ կոնկրետ սխրանքները մնացին դեռեւս անհայտ հայ հասարակության համար: Արդյունքում, Նիկոլը նույնիսկ բանակը փորձում է բաժանել սեւ ու սպիտակի՝ Ադրբեջանին դիմագրավելու դեպքերը ապրիլյան պատերազմը վերագրելով «սեւերին», իսկ տավուշյան դեպքերը` իրեն, համապատասխան վերաբումունք դրսեւորելով այդ երկու իրողություններին: Սակայն, անկախ տրված մեդալների քանակից ու իշխանական քարոզչական մեքենայի զրնգուն աղմուկից, Սերգեյ Լավրովի հայտարարությունից հետո Նիկոլը պարտավոր է մեր ժողովրդին տալ բացատրություններ, եւ եթե նա չտա հիմա, ապա ստիպված է լինելու տալ դրանք ապագայում:

Ա. ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

Այս թեմայով Հայաստանը պետական դավաճանությամբ Ադրբեջանի առաջ ծնկի են բերում Այսօր, դժբախտաբար, մեր ներսից ենք ստանում հարվածները. Լոքմագյոզյան Ոնց արա՛, եղեռնը դարձավ անհիմն հիշողությո՞ւն. Գեւորգ Պետրոսյան Հավաք՝ ապրիլի 25-ին, ժամը` 14.00-ին ՀՀ գլխավոր դատախազության շենքի դիմաց Երբ տեսնեմ ինձնից շատ ակնկալողներ կան, լուծումների իմ տարբերակն ասելու եմ. Սերժ Սարգսյան